________________
ષડશીતિ નામા ચતુર્થ કર્મગ્રંથ
ગાથાર્થ :- અભિગૃહીત, અનભિગૃહીત, આભિનિવેશિક, સાંયિક અને અનાભોગ એમ પાંચ પ્રકારના મિથ્યાત્વ છે. તથા મન અને પાંચ ઇન્દ્રિયોનો અસંયમ તથા છ જીવકાયનો વધ એમ બાર પ્રકારની અવિરતિ છે. (૫૧)
વિવેચન :- કર્મબંધના કારણોનું વિવરણ કરે છે. તેમાં પ્રથમ મિથ્યાત્વના ઉતરભેદ પાંચ છે.
૧૨૪
(૧) અભિગૃહીત મિથ્યાત્વ ઃ- પોતે માનેલું સાચું છે એમ સમજીને ખોટા ધર્મને સાચારૂપે પકડી રાખે અને અન્યધર્મને ખોટા માને. જોકે સાચું તે મારું એવી તેની સમજ હોય, પરંતુ મારું તે સાચું એવું ન હોય તેથી તેનું મિથ્યાત્વ જઈ શકે છે.
(૨) અનભિગૃહિત :- ગુણદોષ જાણ્યા વગર અજ્ઞાનદશાથી સર્વ ધર્મો સાચા છે, સારા છે, એમ માધ્યસ્થભાવ રાખીને બધા જ ધર્મોને સમાન માને પરંતુ સાચા ખોટાનો વિવેક ન હોય તે. (૩) આભિનિવેશિક ઃ- પોતે ગ્રહણ કરેલું ખોટું છે એમ જાણવા છતાં માનહાનિ, લજ્જા આદિના કારણે મૂકે નહિ. ગોષ્ઠામાહિલાદિ નિન્દવો થયા તે. ‘મારું તે સાચું' એવો કદાગ્રહ હોવાથી તે મિથ્યાત્વ જલદી જાય નહિ.
(૪) સાંશયિક :- સત્યતત્વોમાં અશ્રદ્ધાપૂર્વક શંકા કરવી અર્થાત્ અરિહંત પરમાત્માએ કહેલા વચનો ઉપર શંકા કરે ગીતાર્થ જ્ઞાનીનો યોગ હોવા છતાં અહંકારથી પૂછે નહી. અવિશ્વાસ કરે તે સાંયિક.
(૫)
અનાભોગ :- અજ્ઞાન દશાથી તત્ત્વાતત્ત્વનો અવિવેકરૂપ એકેન્દ્રિયાદિ જીવોનું જે અજ્ઞાન રૂપ અશ્રદ્ધા તે અનાભોગ મિથ્યાત્વ. સમજ વિનાનું, પદાર્થના યથાર્થજ્ઞાન વિનાનું જે મિથ્યાત્વ અનાભોગ મિથ્યાત્વ.
અવિરતિ :- તે બાર પ્રકારે છે. પાંચ ઇન્દ્રિય અને મનનો અનિગ્રહ અને છ કાય જીવનો વધ તે અવિરતિ કહેવાય છે. અનુકૂળ ઇન્દ્રિયના વિષયોમાં રાગ કરે અને પ્રતિકૂળતામાં દ્વેષ કરે તે ઇન્દ્રિયોનો અનિગ્રહ. વળી તે વિષયોમાં સમભાવ રાખે, મનમાં અનાસક્તિભાવ
