________________
( ૫ )
જૈન ધર્મમાં પૂર્વે ચારે વર્ણો હતી તે ચારે વર્ણો પેાતાના ગુણકર્માનુસાર પ્રવૃત્તિ કરતી હતી અને જૈન ધર્મને યથાશક્તિ પાળતી હતી. શ્રી આત્મારામજી મહારાજ સ્વકૃત તત્ત્વનિણૅય પ્રાસાદ નામના ગ્રન્થમાં જણાવે છે કે બ્રાહ્મણુ જૈનાએ ધર્મનુ અધ્યયન કરવું અને અમુક મંત્ર ગણવા. ક્ષત્રિય જતાએ દેશધર્મના રક્ષણાર્થે ક્ષાત્ર ધર્મ પ્રમાણે વર્તવુ અને અમુક મત્ર ગણવા. વૈશ્ય જેનાએ વ્યાપાર-હુન્નરકળા વગેરેથી આવિકા ચલાવવી અને અમુક મત્ર ગણવા, ઢેડ વગેરે શૂદ્ર જેતાએ અમુક માત્ર ગણવા અને સેવાથી આજીવિકા ચલાવવી. આચાર દિનકર વગેરે પ્રાચીન ગ્રન્થામાં ચારે વર્ણના જૈતાનાં મૃત્યા જાવ્યાં છે. દક્ષિણુ કર્ણાટકમાં કેટલાક દિગંબર જૈન બ્રાહ્મણે તરીકે હાલ વિદ્યમાન છે. ઉપદેશતરંગિણી નામના ગ્રન્થમાં ધા ઢેડ વગેરે નીચ શૂદ્ર જૈનાના સધા સિદ્ધાચલની યાત્રાએ આવ્યા હતા, તે સબંધી ઉલ્લેખ છે. અમારા વાંચવામાં એક જાને ગ્રન્થ આવ્યા છે અને તેમાં લખ્યું છે કે ટ્રેડ વગેરે અત્યંત શૂદ્ધ જાના જિનમન્દિરમાં ઉંચ વર્ણના જૈનાએ દર્શનાર્થે જવું કે નહિ એવે પ્રશ્ન છે તે ઉપરથી સિદ્ધ થાય છે કે.
પૂર્વે કેટલાંક શતકપર શૂદ્ર જૈનેા હતા અને તેમણે બંધાવેલાં જૈન મદિરા હતાં પણ પાછળથી તેમની ઉપેક્ષા વગેરે અનેક કારણેાથી તેઓ હિન્દુધર્મ પાળવા લાગ્યા અને શૂદ્ર હિન્દુ તરીકે હાલ તેમના વજો વિદ્યમાન છે.
પ્રસંગેાપાત્ત આ પ્રમાણે વિવેચન કરાયું. હવે મૂળ વિષય તરફ વળવામાં આવે છે. ચાર વર્ણમાંથી ક્ષત્રિયા કે જેએએ વિશ્ વૃત્તિ સ્વીકારી હતી. તેજ હાલ વિધમાન છે તેમાંથી એટલે ચેારાશી જાતના વાણિયાઓ પૈકી ઘણી જાતના વાણિયાએ વૈષ્ણવ વગેરે ધર્મમાં બ્રાહ્મણા વગેરેના ઉપદેશથી દાખલ થયા. કપાલ, ખડાયતા,
