________________
(૩૮) બનાવ્યા છે. તેમજ જૈને એ તત્ત્વજ્ઞાન, અધ્યાત્મજ્ઞાન, કથાઓ, જીવનચરિત્રે, ઐતિહાસિક વૃત્તાંત, મંત્ર, તંત્ર, યંત્ર, રસાયન, જ્યોતિષ, વ્યાકરણ, ન્યાય, અલંકાર, છંદ, દ્રવ્ય, ચરણનુયોગ, ગણિતાનુયોગ, ચારિત્ર અને વ્યાપાર વગેરે અનેક બાબતોના ગ્રન્થ લખ્યા છે.
' પૂર્વે કેટલાંક શતક ઉપર રાશી આગમે હતાં. હાલ પિસ્તાલીશ આગમે છે. પિસ્તાલીશ આગમ અને તેની ટીકાઓ, વૃત્તિયો, ભાષ્યા, ચૂર્ણિ અને નિર્યુક્તિયો વગેરેને અવલોકવામાં આવે તે ભારતમ જૈનધર્મને ધન્યવાદ આપ્યા વિના અન્ય દેશીઓથી પણ રહેવાય નહિ. જૈનધર્મ સાહિત્યના ગ્રન્થો હાલ અન્ય દર્દીનીઓના ધર્મ ગ્રન્થ કરતાં ઘણું છે. જૈનધર્મને પ્રતિપાદન કરનારાં સૂત્રો તથા ગ્રન્થો ઘણું સરસ છે. હાલમાં પાશ્ચાત્ય વિદ્વાનોએ મોટા ભાગે વેદધર્મ અને બદ્ધધર્મન પુસ્તકો બહાર પડવાથી તે તરફ લક્ષ આપ્યું છે પણ જ્યારે જનધર્મના સંપૂર્ણ ગ્રન્થ બહાર પ્રકાશમાં આવશે અને તે તરફ પાશ્ચાત્ય વિદ્વાનનું લક્ષ ખેંચાશે ત્યારે જૈનધર્મની પ્રસંશાને અવાજ સર્વ દેશમાં ગાજી ઉઠશે. શ્રી ભદ્રબાહુએ સૂપર નિર્યુક્તિ રચી છે. શ્રી ઉમાસ્વાતિ વાચક તત્વાર્થ સૂત્ર વગેરે પાંચસે ગ્રન્થ રચ્યા છે તત્ત્વાર્થ સૂત્રપર વેતાંબર અને દિગંબરના આચાર્યોએ અનેક ટીકાઓ કરી છે તેમના ઘણું ગ્રન્થોને નાશ થએલો દેખવામાં આવે છે. શાકટાયન વ્યાકરણ કે જેની પ્રશંસા દક્ષિણ હિન્દુસ્થાનમાં એકી અવાજે થાય છે તેને બનાવનાર જૈનાચાર્ય છે. જેનેન્દ્ર વ્યાકરણ જૈનેનું છે. શ્રી હેમચંદ્ર પ્રભુએ રચેલું સિદ્ધ હૈમવ્યાકરણ હાલ પ્રસિદ્ધ છે અને તેની પ્રશંસા ચારે ખંડના વિદ્વાને કરે છે. બુદ્ધિસાગર સૂરિએ વિક્રમ સંવત્ ૧૦૮૦ ની સાલમાં બુદ્ધિસાગર વ્યાકરણ બનાવ્યું છે. મત્સ્યવાદી, સિદ્ધસેન દિવાકર સૂરિએ ન્યાય વિષયના ઉત્તમ ગ્રન્થ લખ્યા છે. ભારતવર્ષની પ્રાચીન જાહેરલેલીનું જેમાં સારી રીતે વર્ણન છે એ શ્રી શત્રુંજય
