________________
૩૯
તેમાંથી જેટલી જાય તેટલી તજીને બાકીથી સંતોષ રા
ખે. તેમજ રસલુપતા તજવી. પ કાયકલેશ–ઠી તુમાં ટાઢ સહન કરવી, ગ્રીષ્મ ઋતુમાં તાપ સહન કરે, અને વર્ષા ઋતુમાં સ્થિર આસનથી રહી જ્ઞાન ધ્યાન તાજપમાં મશગુલ રહેવું. કેશને લેચ કરે તથા ભૂમી શય્યાદિક કષ્ટ સ્વાધીનપણે ખુશીથી સહન કરવું એવું વિચારીને કે “દેહે દુખ મહા ફલમ્” દેહને દમવામાં બહુ ફળ છે. આ રીતે સમજીને સહનશીલતા રાખવામાં આવશે તે આગળ ઉપર તે બહુ લાભકારી થાશે.
સ્વેચ્છાએ સુખલંપટ થવાથી તે પિતાના બંને ભવ બગડે છે. ૬ સંલીનતા–આસનને જય કરવા અંગે પાંગ સંકેચીને સ્થિર આસને બેસવું. આ પ્રમાણે સમજીને પૂર્વોક્ત બાહ્ય તપનું સેવન કરવાથી અત્યંતર તપની પુષ્ટિ થાય છે અને આત્માને બહુ ભારે લાભ થાય છે.
ચારિત્ર—એ બાહા તપ શરીરની આરેગ્યતા માટે પણ બહુ ઉપયેગી લાગે છે. ઉક્ત તપ વિવિધ વ્યાધિઓને સંહાર કરવાને કાળ જેવા લાગે છે. એ ઉપરાંત તેનું વિધિવત્ સેવન કરવાથી જે અત્યંતર તપની વૃદ્ધિ થાય છે તેનું કંઈક સ્વરૂપ મને સમજાવે.
સુમતિ–પ્રાયશ્ચિત્ત, વિનય, વૈયાવૃત્ય, ( વૈયાવચ્ચ) સ્વાધ્યાય, ધ્યાન, અને કાર્યોત્સર્ગ ( કાઉસ્સગ ) એવા અત્યંતર તપના ૬ ભેદ છે. અંતર આત્માને અત્યંત ઉપકારી હોવાથી તે અત્યંતર તપના નામથી ઓળખાય છે. તેમનું કઈક સ્વરૂપ આપની તેવી જિજ્ઞાસાથી કહું છું તે આપ ખાસ ધ્યાનમાં રાખી લેશે.
