________________
વિચારતાં સ્વાભાવિક રીતે તિરસ્કાર છુટે છે. પરમ ઉદાસીન વિના એવું સ્વરૂપ કેણ પ્રતિપાદન કરી શકે વારૂ? હવે અનુકંપાનું કઈક સ્વરૂપ બતાવે.
સુમતિ–દુખીનું દુઃખ દીલમાં ધરીને તેનું નિવારણ કરવા યથાશક્તિ ઉદ્યમ કર, ધર્મહીન યા પતિત છને યથાયેગ્ય સહાય આપીને ધર્મમાં જોડવા, તેમની લગારે ઉપેક્ષા નહિ કરતાં જેમ ધર્મની ઉન્નતિ થાય તેમ સ્વશક્તિ અનુસાર પ્રયત્ન કરે, તે અનુકંપા કહેવાય છે. યત––“તવ્ય થકી દુખિયાની જે દયા, ધર્મહીણુની ભાવ, મુગુણ નર; ચેાથું લક્ષણ અનુકપા કરે, નિજ શકતે મન લાવ સુગુણ નર; શ્રીજિન ભાષિત વચન વિચારીયે કા
ચારિત્ર–અહે! આ લક્ષણ તે જગત્ માત્રને ઉદ્ધાર કરવા સમર્થ છે. તેમાં દર્શાવેલી દયાળુતા કેવી ઉત્તમ છે? એવી ઉત્તમ અને નિપૂણ દયાથી જ જીવનું કલ્યાણ થઈ શકે છે. કેવળ દયા દયા પિકારવાથી કદાપિ કંઈ પણ વળવાનું નથી. અહો ! આ દુનિયામાં ધર્મનું બાનું કાઢીને પિતાને તરછ સ્વાર્થ સાધવાને સેંકડે અને જાનમાલ લૂંટવાવાળા કેટલા બધા દીસે છે તે બધા હવે તે મને ધર્મ-ટૅગજ માલુમ પડે છે. અહો દીન અનાથ એવા તે બાપડાઓના પરલેકમાં શા હાલ થશે? ઉપરનું અનુકંપાનું લક્ષણ તે મને અભિનવ અમૃત જેવું નવું જીવન આપનારું લાગે છે. હવે અવશિષ્ટ ૨હેલું આસ્તિયે કેવા પ્રકારનું જોઈએ તે કંઈક સમજાવે.
