________________
પડ પહેલા-પ્રકરણ ૧. શરીર ધણું મોટાં હતાં એમ જ્યારે કે નહીં માને, શાસ્ત્રમાં આવેલી બાબતોથી તે બાબત સાબીત થયાં છતાં જ્યારે તેઓ નહિ માને,– વિદ્યાકેળાની શોધ ખોળેના પુરાવા, તેઓ જોવાની દરકાર નહિ કરે-ત્યારે તેમને માટે એટલું જ કહેવું બસ થશે, કે અગાડીના વખતમાં પણ “જ્યાં દેવતાઓ પણ જતાં ડરે, તેવા વિકટ વિચારના ગહનમાં ઘણુક મૂખાઓએ માથાં માથાં છે, ને લડી મુવા છે.” તો હમણાં પણ તેવા • કેટલાક હેય જ. કોઈ વસ્તુને અનાદિ કહેવાથી કાંઈ હાનિ થતી
નથી. તે વસ્તુ કેમ થઈ એ ભલે ન સમજાય-કારણ કે વિશ્વમાં ઘણી વસ્તુઓ મનુષ્ય સમજની બહાર છે; પણ તે હાલ કેમ ચાલે છે, અર્થત તેનાં પૂર્વ પર સ્વરૂપ વિચાસ્તાં, તેના સ્વભાવના નિયમ કેવા છે એ, અને તેમાંથી શું ફળ પમાય તેમ છે, એ વાત સમજી શકાય તે બહુ છે.
આટલી બાબત જણાવ્યા પછી વિશ્વ અનાદિ છે, એ સિદ્ધાંત સિદ્ધ થયા છે, એમ કોઈ પણ સ્વિકારશે.
અગાડી જણાવ્યા પ્રમાણેને અવસર્પિણીકાળ જે હમણાં ચાલે છે, તેના પહેલાના ઉત્સર્પિણીકાળમાં પણ મનુષ્યો હતાં; તે વખતના ઇતિ હાસ કોઈ પણ રીતે મળી શકે એમ નહિ હોવાથી, જૈન શાસ્ત્રો એ બાબતમાં જે કાંઈ જણાવે છે તે ખોટું છે, એમ કઈ નહિ કહી શકશે. તે વખતમાં પણ જૈનેના ચાવીશ તીર્થંકરે આ પૃથ્વી પર ઉત્પન્ન થઈ જૈન ધર્મ ફેલાવી રહ્યા હતા. કાલના કામે અવસર્પિણીને સમય શરૂ થયું. અવસર્પિણીના પહેલા ત્રણ ફેરામાં ધ્યાન, ધર્મ, ચાલ્યાં હતાં એવું જૈન શાસ્ત્રો ઉપરથી જણાય છે. ત્યાર પછી બીજા ત્રણ ફેરા ફરવાની અગાઉં, જૈનેથી પ્રથમ તીર્થકર આજથી કરોડથી પણ વધુ વર્ષો અગાઉ ઉત્પન્ન થયા ને જૈન ધર્મ ફેલાવ્યા, તે કેવી રીતે બન્યું તે આપણે હવે પછી જોઇશું.
