________________
દુનિયાને સૈાથી શ્વચિને ધર્મ ૫૭ હર્ષ, લાજ, ભય, મન ક્રોધ, માન, મધ્યા, આહાર વગેરે સર્વ વિકાર વૃક્ષને પણ, મનુષ્યની ખાક થતા જોવામાં આવે છે. સૉદ આંકડાનું ઝાડ અને બીપલાદિક વૃક્ષ, ભૂમિગત નિધાનને પોતાના મૂળની જડ કરી વીંટી લે છે, તેથી તે લેભ ભાવવાળ છે. એમ દેખાય છે. વર્ષ ફતમાં મેધની ગર્જના સાંભળીને શીતળ વાયુના પરસે કરી અંકુર ઉત્પન્ન થાય છે, તે હર્ષને ભાવ જણાય: લાલુવેર્લી, મનુષ્યના હાથ વગેરેના સ્પર્શથી સંકોચાઈ જાય છે એ લજજા તયા ભય ભાવ કહેવાય. અશેવૃક્ષ, બકુલવૃક્ષ તથા તિલકવૃક્ષાદિક નવાવન સ્વરૂ સાલંકાર કામિનીના પગના પ્રહાર કરી, તેના મુખને તાંબુલ રસ છાંટવાથી, તેના કરેલા સ્નેહાલિંગન વડે તથા તેના કરેલા હાવભાવે કરી તત્કાળ પૂળતાં જણાય છે, એ મિથુનસરાને ભાવ કહેવાય કોકનદ વૃક્ષને કંદ, મનુષ્યને પગ લાગવાથી હુંકારા કરે છે એ કૈધને બાવું જાણવા
રૂદતી વેલ, અહા! હું છતાં આ લેક દાખી છે, એમ વિચાર કરી હમેશાં રહે છે કે અમુમાત કરે છે, કેમકે તેના પગલી સુવર્ણ સિદ્ધિ થાય છે, એ માનનો ભાવ જાણુ. ધણું ખરૂ દરેક વેલી પોતાનાં મૂળને પાંદડાંએ કરી ઢાંકી દે છે, એ માયા ભાવ જાણુ વળી જમીન અને પ્રાણી વગેરેના આહારના વેગે વૃક્ષના વૃદ્ધિ થાય છે, અને તે વગર દિવસે દિવસે કુમલાઈ જાય છે. વળી નાગર વેલિ પ્રમુખને તિલંવટી ગામય તથા દુગ્ધાદિકના દેહલા ઉમજે છે, જે પરિપૂર્ણ થયા પછી પામે, જૂળ, કુલ, પાન, તથા રસની વૃદ્ધિ થાય છે, એ આહાર સંજ્ઞાને ભાવ જાણ. ઝાડને પા, ગાંઠઉદર વૃધ્ધિ. સેજે, દુર્બળપણું, વગેરેના રથી ફુલ, મૂળ, પાન, ત્વચાને ધિક્કાર દીસે છે,
વખતે કોઈ શંકા કરે કે વનસ્પતિના છેદન ભેદન વખતે, તે કેમ . રૂદન કરતી નથી ? અથવા તે કેમ નાશી જતી નથીએને જવાબ એ છે કે, મનુષ્યની માક વનસ્પતિને સુખ, તથા હાથ વગેરે અવથો ન હોવાથી અને સ્થાવર કર્મના ઉદયથી તે નાસી શકતી નથી તે પણ તેને અવ્યકત વેદના તો હોય છે. જેમ કોઈ એક આંધળો બહેર, બેબો, કંઠ, પાંગળો અને વિષમ વાયુના વિકારે કરી માંદો
