________________
૧૧૨
ખડ બીજો-પ્રકરણ ૧ લું ( ૭) રતિ, - રતિ એટલે પદાર્થો ઉપર પ્રીતિ. પરમેશ્વર પદાર્થો ઉપર પ્રીતિ કરતા નથી અને તે પ્રીતિરહિત છે-પરમેશ્વરને સુંદર ચીજો ઉપર, સુંદર રૂમ ઉપર, સુંદર રસ ઉપર, સુંદર, ગંધ ઉપર, સુંદર સ્ત્રી વગેરે પદાર્થો ઉપર પ્રીતિ ઉપજતી નથી, કેમકે, જેને જે પદાર્થો પર પ્રોતિ ઉપજે તેને તે પદાર્થો જો નહિ મળે, તો દુઃખ ઉત્પન થાય. છે, અને તેથી પરમેશ્વરને પણ દુ:ખ થવાનો સંભવ રહે છે. પણ પરમેશ્વરને તો બધું સરખું જ છે; તેને કોઈ તરફ પ્રીતિ કે અપ્રોતિ નથી ને તે કારણે તેને પોતાને દુઃખ પણ થતું નથી કે પણ થતું નથી.
(૮) અરતિ ' અરતિ એટલે પદાર્થો તર૪ અપ્રીતિ. પરમેશ્વરને કોઈ પણ પદાર્થ તર૬ અપ્રીતિ સંભવતી નથી કેમકે, જે કોઈને કોઈ પણ પદાર્થો પર અપ્રીતિ હોય છે, તે કારણે દુ:ખી પણ થાય છે. હવે પરમેશ્વરને જે કઈ પદાર્થ તર૬ અપ્રીતિ હોય, તો તે તેના કારણે દુઃખી થાય એ નકકી થયું. જે પરમેશ્વર દુઃખી થાય તો તે પરમેશ્વર, કે સર્વે કે સર્વ
શક્તિમાન, કેવી રીતે હોઈ શકે? જે સર્વ ને સર્વ શક્તિમાન હોય, તેને અખિ પણ દુઃખ હેયજ નહીં અને તે કારણે પરમેશ્વરને અરતિ–અથવા
અપતિને સંભવ નથી. ( ૮ ) ભય.
ભય એટલે બીક. બીકનાં કારણે અનેક છે. પરમેશ્વરમાં બીક નહિ હોઈ શકે કેમકે, તે સર્વે શકિતમાન ત્યારે જ કહેવાય કે જ્યારે તેનામાં બીક નહિ હોય. જે તેને જ બીક હોય તો તે પરમેશ્વર કેમ કહી શકાય ? કેમકે તેને જે ચીજની બીક લાગતી હોય, તે તેનાથી પણ વધુ શકિતવાન હોય ત્યારે જ તેનામાં બીક ઉત્પન્ન કરવા શકિતવાન થઈ શકે. જો એ રીતે બને તે પરમેશ્વર કહેવાય નહિ, અને એ કારણે પરમેશ્વરમાં ભય નથી એ સિદ્ધ થાય છે. ( ૧૦ ) ગુખા.
જુગુપ્સા એટલે ખરાબ વસ્તુ દેખીને દુઃખી થઈ નાક ચઢાવવું તે,
