________________
નિયતિવાદ નિકૃષ્ટ છે. પુરુષાકાર–પરાક્રમ છે. તથા બધા ભાવો અનિયત છે.”
એ સાંભળી કુંડકેલિકે કહ્યું કે “હે દેવ! જે તારું કહેવું સાચું હોય તે આ પ્રકારની દિવ્ય દેવશ્રી, દેવદ્યુતિ અને દિવ્ય પ્રભાવ તે ઉત્થાનાદિથી મેળવ્યા કે અનુત્થાનાદિથી મેળવ્યા? તેને ઉત્તર આપ. ”
દેવે કહ્યું: “મને એ બધું મળવાનું નિયત જ હતું, એટલે મેં અનુત્થાનાદિથી જ મેળવ્યું ગણાય.” - કુંડલિકે કહ્યું: “જે આવી દિવ્ય દેવશ્રી અનુત્થાનાદિથી જ મળતી હોય તે જે છ ઉત્થાન, કર્મ, બલ, વિર્ય અને પુરુષાકાર–પરાક્રમ વિનાના છે, તે બધાને પણ તારા જેવી દિવ્ય દેવશ્રી મળવી જોઈએ, પરંતુ તેને બદલે તે છે તે હીનતા અને પામરતામાં સબડી રહેલા જેવામાં આવે છે, એટલે તું જે કહે છે કે મંખલિપુત્ર ગોશાલકને સિદ્ધાંત સુંદર છે અને શ્રમણ ભગવાન મહાવીરને સિદ્ધાંત અસુંદર છે, એ વાત મિથ્યા છે.' - કુંડકેલિકને આ જવાબ સાંભળી દેવ કંઈ પણ વિશેષ બેલ્યા વિના પિતાના માર્ગે સીધા.
પિલાસપુરમાં સદાલપુત્ર પિતાની ભાર્યા અગ્નિમિત્રા સાથે રહેતો હતો. તે આજીવિક સિદ્ધાંતમાં (ગોશાલક આજીવિક સંપ્રદાયને એક આચાર્ય હતો.) વિનિશ્ચિતાર્થ અને જ્ઞાતાર્યું હતું તથા એમ માનતે હતું કે આજીવિ. કને સિદ્ધાંત એ જ પરમાર્થ છે અને બીજા બધા અનર્થ * પુરુષાર્થના આ પાંચે પગથિયાને નિર્દેશ પરમપદનાં સાધનમાં
પૃ. ૬૩ પર કરેલ છે.
