________________
.૪૪
[ આદર્શ સાધુ “આ પાંચ સમિતિ ચારિત્રને માટે કરવામાં આવતી પ્રવૃત્તિઓમાં ઉપયોગી છે અને ત્રણ ગુપ્તિ અશુભ વ્યાપારમાંથી નિવૃત્ત થવા માટે ઉપયેગી છે. આ પ્રકારે અષ્ટપ્રવચન માતાનું જે બુદ્ધિમાન મુનિ સારી રીતે પાલન કરે છે, તે શીધ્ર સંસારમાંથી મુક્ત થાય છે.”
ઈસમિતિ સાધુએ કઈ રીતે ચાલવું–ગમનગમન કરવું, તેના નિયમો દર્શાવે છે. તે આ પ્રમાણે (૧) જ્ઞાન-દર્શન–ચારિત્રના હેતુથી ચાલવું, પણ અન્ય હેતુથી ચાલવું નહિ. (૨) દિવસના સમય દરમિયાન ચાલવું પણ રાત્રે ચાલવું નહિ. (૩) સારી રીતના અવરજવરવાળા માર્ગમાં ચાલવું પણ નવા કે ન વપરાતા માર્ગ પર ચાલવું નહિ. એવા માર્ગમાં સજીવ માટી તથા જીવજંતુઓ વિશેષ હેવાને સંભવ છે. (૪) સારી રીતે જોઈને ચાલવું પણ જોયા વિના ચાલવું નહિ. (૫) નજરને નીચી રાખી ધુંસરી પ્રમાણ એટલે ચાર હાથ ભૂમિનું
અવલોકન કરવું, પણ આડું અવળું જોતાં ચાલવું નહિ. અને (૬) ઉપયોગ (ખ્યાલ) પૂર્વક ચાલવું પણ અનુપયોગ ચાલવું નહિ.
ભાષાસમિતિ સાધુએ કઈ રીતે બેલવું, તેના નિયમો દર્શાવે છે. તે આ પ્રમાણેઃ (૧) ક્રોધથી બેલવું નહિ. (૨) અભિમાનપૂર્વક બેલવું નહિ. (૩) છલ-કપટથી બોલવું નહિ. (૪) લોભથી બેલિવું નહિ. (૫) હાસ્યથી બોલવું નહિ. (૬) ભયથી બોલવું નહિ. (૭) વાક્ચાતુ રીથી બલવું નહિ. (૮) વિકથા કરવી નહિ. સ્ત્રીકથા,
