________________
[[ પરમપદનાં સાધન
શિક્ષણમાંથી ધર્મને સદંતર બાકાત રાખવામાં આવ્યો હોય ત્યાં આ સિવાય બીજું પરિણામ શું આવી શકે? “ધર્મથી મતભેદ ઊભા થાય છે અને એ મતભેદથી આપણી એકતા તૂટે છે” એ દલીલ આજે આગળ કરવામાં આવે છે, પણ ધર્મરહિત શિક્ષણ લેતાં આપણી માનવતા પરવારી જાય છે, એને તે જરાયે વિચાર કરવામાં આવતું નથી. “ધર્મન હીના પશુમિ સમાન ” એ સૂત્ર શું આંખ મીંચીને જ ઉચ્ચારવામાં આવ્યું છે કે તેના પ્રત્યે આ જાતની અવગણના થઈ રહી છે ?
આજના શિક્ષણશાસ્ત્રીઓએ સાયન્સ એટલે વિજ્ઞાનને કલ્યાણકારી માની, તેની શિક્ષણનાં કેન્દ્રસ્થાને પ્રતિષ્ઠા કરી છે, એ પણ એટલું જ ખેદજનક છે, આધુનિક સાયન્સ માટે ભારતવર્ષની પ્રચલિત ભાષાઓમાં વિજ્ઞાન શબ્દ વપરાવા લાગે છે, એટલે અમારે પણ તેને ઉપયોગ કર પડ્યો છે, પરંતુ તે અમે ખૂબ ખચકાતાં મને કરીએ છીએ, કારણ કે તેથી વિજ્ઞાન શબ્દના મૂળ અર્થની વિડં. બના થઈ રહી છે, એમ અમારું માનવું છે. ૨-જ્ઞાન-વિજ્ઞાન કોને કહેવાય? - ભારતવર્ષના તત્ત્વજ્ઞોએ માત્ર પેટ ભરનારી વિદ્યાને કે માત્ર વ્યવહારની સિદ્ધિ કરી શકે તેવી માહિતીઓને કદી પણ જ્ઞાન માન્યું નથી. એમણે તે પરમાર્થની સિદ્ધિ કરી શકે એવા આત્મજ્ઞાનને જ સાચું જ્ઞાન માન્યું છે અને એ જ્ઞાન જ્યારે વિશિષ્ટ કોટિનું બને, ત્યારે તેને
