________________
શ્રી જિનભક્તિ-કલ્પતરુ
૮ ૧-સ્નાનવિલેપન ( પ્રક્ષાલ, વિલેપન, ચ'દન, કેસર ) વગેરેથી અગપૂજા, ૨-ચક્ષુયુગલ અને વસ્ત્ર ( ચઢાવવાં તે) પૂજા, ૩-પુષ્પપૂજા, ૪-પુષ્પમાલ પૂજા, પ–કસ્તૂરી આદિથી શેભા કરવી તે વ કપૂજા, ૬-સુગધી ચૂર્ણાંથી પૂજા કરવી તે ચૂર્ણ'પૂજા, ૭–આભારણપૂજા, ૮-પુષ્પગૃહ ( મંડપ ) પૂજા, ૯-પુષ્પપ્રકર (ઢગ કરવા તે) પૂજા, ૧૦-આરતીરૂ.’ગલદીપપૂજા, ૧૧–દીપપૂજા, ૧૨-પપૂજા, ૧૩નૈવેદ્યપૂજા, ૧૪-લપૂજા, ૧૫–ગીતપૂજા, ૧૬-નૃત્ય પૂજા અને ૧૭-વાજિંત્રપૂજા.' તાત્પર્ય કે આરતી ઉતારવી અને મગલદીવા કરવા, એ પણ એક પ્રકારના પૂજાને સ્વતંત્ર ઉપચાર છે.
૨૩૪
આરતીને સંસ્કૃતમાં રાત્રિ કહે છે. બત્રિજ ને પ્રાકૃત સસ્કાર બારાત્તિય છે અને તેના પરથી ગુજરાતીહિંદી વગેરે ભાષામાં આરતી' શબ્દના પ્રયાગ થાય છે.
આત્રિય ના મૂળ અર્થ તે રાત્રિ પડવા વખતને દીવા છે, પણ તે ધીમે ધીમે અસકોચ પામી પૂજાની પૂર્ણાહુતિ સમયના દીપક એવા અમાં રૂઢ થયેલા છે અને તેથી જ અગ્રપૂજાના અધિકારે ભણાવાતી દરેક પૂજાના અંત ભાગમાં તથા જિનમંદિરમાં સાયંકાળે તેને ઉપચાર કરવામાં આવે છે, ત્યાર પછી છેલ્લા મંગલદીપ પૂર્ણાહુતિ થાય છે.
પ્રકટાવતાં પૂજાની
આરતીના દીપક નિમિત્તનું જે સાધન તેને પણુ
