________________
૧૪૬
શ્રી જિનભક્તિ-પત કદાચ લઘુતા થતી હોય તે તે પણ સારા માટે જ છે, એટલે તે માટે સંકેચ પામવાની જરૂર નથી. જેઓ લઘુતાને ધારણ કરે છે, તે જ આખરે પ્રભુતાને પામે છે અને સર્વ વડે આદર પામે છે. મણિ, મેતી, રત્ન વગેરે લઘુ હોવાથી જ શિર પર ધારણ કરાય છે. જો તે શિલા જેવડાં મેટાં હતા તે તેમને કેણ ધારણ કરત?
પાંચ પ્રકરણ ગ્રંથના પ્રણેતા શ્રીમાન ઉમાસ્વાતિ મહારાજ તત્ત્વાર્થભાષ્યમાં ફરમાવે છે કે – अभ्यर्चनादर्हतां मनःप्रसादस्ततः समाधिश्च । तस्मादपि निःश्रेयसमतो हि तत्पूजनं न्याय्यम् ॥
શ્રી અરિહંત દેવનું પૂજન કરતાં ચિત્તની વૃત્તિઓ નિર્મળ થાય છે; ચિત્તની વૃત્તિઓ નિર્મળ થતાં સમાધિને લાભ થાય છે, અને સમાધિને લાભ થવાથી નિઃશ્રેયસની પ્રાપ્તિ થાય છે. તેથી તેમનું પૂજન કરવું એગ્ય છે.'
થોડાં વિવેચનથી આ વસ્તુ વધારે સ્પષ્ટ થશે. જેમ કત ફળનુંચૂમાં નાખવાથી પાણીમાં રહેલે મલ-કચરો દૂર થાય છે અને તે નિર્મળ–સ્વચ્છ બની જાય છે, તેમ વીતરાગ અરિહંતદેવનું પૂજન કરવાથી હૃદયમાં રહેલે રાગદ્વેષરૂપી મલ–-કચરો દૂર થાય છે અને તેથી ચિત્તની વૃત્તિઓ નિર્મળ બને છે. આને જ મન પ્રસાદ સમજવાને
કતકલને ગુજરાતી તથા હિંદી ભાષામાં નિર્મલી કહેવામાં આવે છે.
