________________
પ૨
શ્રી જિનભક્તિ-કપત
માટે આપણને જે જ્ઞાનની જરૂર છે, તેમાં “જિન” “અહં’ અને “તીર્થકર એ ત્રણ શબ્દની અર્થમીમાંસા પ્રથમ કક્ષાએ આવે છે, એટલે તેનાથી જ પ્રારંભ કરીએ તે ઉચિત ગણાશે.
જિનને અર્થ જે જિતે, જય પામે, વિજયી થાય, તે જિન કહેવાય. વિશેષતાથી કહીએ તે જે રાગ-દ્વેષાદિ અંતરંગ શત્રુઓ. સામે લડીને તેમાં જિત મેળવે, જય પામે, વિજયી થાય, તે જિન કહેવાય.
બાહ્ય શત્રુઓ એટલે મનુષ્ય, પશુ વગેરે સામે લડીને વિજ્ય થવું, એ સહેલું છે, પણ અંતરંગ શત્રુઓ. સામે લડીને વિજયી થવું, એ ઘણું કઠિન છે. લડાઈના મેદાનમાં એક પછી એક સેંકડો સુભટો સામે લડનારે. અને તેમને મહાત કરીને યશપુંજ પ્રાપ્ત કરનાર રાગદ્વેષાદિ અંતરંગ શત્રુઓ આગળ ઝૂકી પડે છે અને તેને તાબેદાર સેવક બની જાય છે, એ કેણે નથી જોયું?
બાહ્ય શત્રુઓ સામે લડવામાં મુખ્યત્વે શારીરિક બલ અને ઝનુનની જરૂર પડે છે, જ્યારે અંતરંગ શત્રુઓ સામે લડવામાં ઉચ્ચ-પ્રકારની સમજ સાથે વૈરાગ્ય-ત્યાગ આદિ મહાન ગુણેની અપેક્ષા રહે છે, એટલે અંતરંગ શત્રુઓને જિતનારનું સ્થાન ઘણું ઊંચું મનાયેલું છે.
