________________
- ૧૦૬
એક અવસરે સુચનાએ કહ્યું કે-હે પ્રિય સખિ! તું યુવાન થઈ છતાં રાજાએ તને કેમ પરણાવી નથી? રાજકન્યાએ કહ્યું કે-મને પુરૂષ ઉપર દ્વેષ છે, માટે મને પરણવા ઈચછા નથી. શા કારણે પુરૂષ ઉપર દ્વેષ થયો છે? રાજકન્યાએ કહ્યું કે-જાતિસ્મરણ જ્ઞાનથી થયો છે, કેવી રીતે?તે રાજકન્યાએ પિતાને પૂર્વવૃત્તાંત પિતાની સખીને કહેવા માંડયો. એક મહાન વનમાં માંહોમાંહે તીવ્રરાગવાળું એક હસ્તિ
યુગલ હતું. કેઈ એક વખત ગ્રીષ્મ હાથી હાથણુનું ઋતુમાં દાવાનલ પ્રકટ તેથી નાસસ્વરૂપ ભાગ કરતું પૂર્વે જેયેલ એક ઉપર
ક્ષેત્રમંડલમાં તે હસ્તિયુગલ ગયું. તે મંડલ સસલા, ભૂંડ, હરિણ વિગેરે અરણ્યના પશુઓથી ખુબ ભરાઈ ગયેલું જોયું. તેઓની અનુકંપાથી હાથી અને હાથ બીજે જવા માંડયા, એટલામાં વનરાવ આવી પહોંચ્યું, હાથી પ્રાણ લઈ નાસી ગયે અને હાથણ સપડાઈ ગઈ. અને વિચારવા લાગી કે અરે પતિનું કેવું નિઃસ્નેહીપણું, મને મૂકીને નાસી ગ, માટે આજ સુધી તેના ઉપર મેં ફેકટ સ્નેહ રાખે. આ પ્રમાણે વિરકત ચિત્તવાળી તે હાથણીને તે દાવાનલથી બળી મરણ પામી. હું રાજપુત્રી થઈ છું. હાથીની કીડા જોતાં મને જાતિસ્મરણ જ્ઞાન થયું. તેથી પુરુષ ઉપર દ્વેષ પેદા થયો છે. તે સાંભળી રાજાને પણ જાતિસ્મરણ જ્ઞાન થયું. અને જાણ્યું કે-તે હાથી હું જ હતું, પણ રાજકુંવરીને કહ્યું નહિ. તાપસને તેવૃત્તાંત ખાનગીમાં કહ્યો. તેથી તેણએ પિતાની બુદ્ધિની કુશલતાએ પૂર્વભવના વૃત્તાંત વાળે એક ચિત્રપટ ચિતરાવ્યો. તેમાં જલે શુંઢ ભરી બળતી
