________________
૨૭
પુરુષ એવા વિભાગ પડે છે અને એ પછી તેમાં અવાન્તર્ પણ ભેદરેખાએ રહે છે, એજ પ્રમાણે મંત્ર અને વિદ્યાનું છે. જેઓ આ મંત્રશક્તિના સ્વીકાર નથી કરતા તેઆ વિશ્વની એક મહાશક્તિથી મળતા લાભથી વંચિત રહે છે. એઆને અંગે તેા કશું જ કહેવાપણુ' નથી. પણ જેએ આ મંત્રશક્તિમાં વિશ્વાસ ધરાવે છે સારા એવા વિશ્વાસ ધરાવે છે, તેઓ પણ અનેક નાનાં મોટાં ખાધક કારણાસર અને વિશિષ્ટ સાધન-સામગ્રીને અભાવે એ શક્તિના લાભેાથી વચિત રહે છે.
દવાના જેમ અનેક પ્રકારા છે, તેમ મંત્રના પણ અનેક પ્રકારો છે. સમજ્યા વગર એમને એમ દવા ખાવાથી ગેરલાભ થાય છે, તેમ સમજ્યા વગર એમને એમ મંત્ર જપવાથી પણ ગેરલાભ થાય છે.
મત્રના મુખ્ય બે પ્રકારો છેઃ એક ઉગ્ર અને બીજો સૌમ્ય. ઉગ્ર મંત્ર લાભ તા આપે જ, પણ ભૂલ થાય તે ભારે પણ એટલેા જ પડી જાય છે. જ્યારે સૌમ્ય મત્ર લાભ આપે અને ભૂલ થાય તા તે સુધારવાની તક પણ આપે. એટલે સૌમ્ય મંત્રમાં સવિશેષ સાવધ રહેવુ જરૂરી છે. મંત્રશક્તિ પ્રકટ કરવાના એ માગ છેઃ એક સાધના અને બીજી આરાધના. સાધના એ સીધા ચડાણ જેવા કઠિન અને ટૂંકા માર્ગ છે, જ્યારે આરાધના એ સરલ છતાં લાંબે માર્ગ છે. ઘણી વખત પૂરી તૈયારી વગર
