________________
૧૫૪
જગતશાહ
પેસી ગયાં. વીસમાંથી દશ વહાણે તે ગારદ થયાં કે પકડાઈ ગયાં કે સળગી ગયાં કે નાશ પામ્યાં—એમનું તે જે થયું હોય એ ખરું ! ડંખ કપાયેલ વીંછી દૂધવાતે હેય ને દાઢ ભાંગે નાગ ફાડા મારતે હોય એવો ચાવડા પિરોટનની પાછળ ભરાઈ ગયે.
પિરટનના લાભ ચાવડાને તત્કાલ દેખાયા. પિરોટન એટલે રેતાળ ઢેર. વળી એના કંઠારનું ઠેકાણું નહિ. કયારેક એ નીચેના તળના ખડક ઉપર બંધાયો હોય. ક્યારેક પિરોટનની નીચે લાંબું લાંબુ ઊંચુંનીચું પથ્થરનું તળ હોય. એમાં તે એક એક વહાણ દાખલ થઈ શકે. એમાં સંઘારે વહાણમાંથી સીધા રેતમાં કૂદી પડે ને રેતમાંથી વહાણ ઉપર ચડી આવે. એટલે દુશ્મનના વહાણને પિરોટનમાં જોખમ મોટું. એમાં એને ન પવન યારી આપે, એમાં ન વહાણવટ કારી કરે અને એમાં ન સઢ પણ મદદ કરે, કેમ કે પિરોટન બંધાયે હોય જ પવનની કેર ઉપર. જમીન ઉપરથી દરિયા ઉપર પવન આવે, ત્યારે એની સાથે સાથે એ કાંઠાની રેત લેતે આવેરેતને ધર્મ તે પવનમાં ઊડવાને. ત્યારે દરિયામાં જ્યારે બારે માસ મસમી પવન વહેતે હોય ત્યાં પિરોટન રચાય કેવી રીતે ?
જમીનમાં ક્યાંક ક્યાંક ભૌગોલિક રચના એવી હોય કે જંગલમાંથી ડુંગરની આડમાંથી ઊંચી કાંધી ઉપરથી દરિયામાં પવન આવે ત્યારે ક્યાંક એ અંતરાઈ જાય. એટલે વહેતા પવન અને સ્થિર હવાની સીમા ક્યાંક ક્યાંક બંધાઈ જાય. વહેતા પવનથી ઊડેલી રેતી આ સીમા ઉપર પડે તે ઊડે નહિ, એ ત્યાં જ પડી રહે ને કાળાંતરે એને પિરેટન રચાય. એટલે જ્યાં પિરોટન જામે ત્યાં પવન ના હેય. અને પવન ના હોય એટલે ત્યાં અગનબાણ ચાલે નહિ. કેમ કે અગનબાણની અગન તે વહેતા પવનથી ફૂંકાતી રહે તે જ જીવતી રહે, નહિતર એ બુઝાઈ જાય.
આમ દુશ્મન સાથે આખરી મુકાબલો કરી લે હોય તે
