________________
[૩૫] હેમખેમ બહાર આવેલું સુવર્ણ એટલે જ પરમાત્મા! આ તપ, બાહ્ય અને અત્યંતરના વિભાગમાં છ-છ ભેદ સાથે વહેંચાયેલું હોવાથી, એના કુલ ભેદ ૧૨ છે.
સુપાત્રદાન પદ (૫) દાનની ફલશ્રુતિ પાત્રને આધારે છે. વાદળનું જળબિંદુ તે એકનું એક જ હોય છે. છતાં કે” બિંદુ સ્વાતિનો સંયોગ પામીને છીપમાં પડે છે કે મેતી બને છે. કો” બિંદુ સાપના મોંમાં જઈ વિષમય બની જાય છે, દાનનું આવું જ છે : એ સુપાત્રમાં પડે, તો એની ફળશકિત મુકિતને અપાવી જાય છે. કેઈ ગ્રંથોમાં ૧૫ માં પદ તરીકે –ગોયમપદનું નામ આવે છે, સમન્વય-દષ્ટિથી વિચારીએ તે બંનેનું કહેવું એક જ છે. એકમાં ગુણની મુખ્યતા છે, બીજામાં ગુણીની! ધર્મના ચાર ભેદમાં દાન આગલી હરોળમાં છે-આ એની સર્વોપરિતાનું સીમાચિન્હ છે.
ૌયા-વચ્ચ પદ (૧૬ વૈયાવચ્ચની ફલશ્રુતિ પર શાસ્ત્ર, અપ્રતિપાતી-ગુણની શાખ મારે છે. બીજા ગુણે ફળ આપે કે ન પણ આપે. જ્યારે આ પદની ફળ આપવાની તાકાત અમોઘ છે. એની નિષ્ફળતા કદિય ન થાય. ભરતરાજ ચક્રવતી હતા, છતાં એમના ભાઈ બાહુબલિની સામે બળમાં એ ટક્કર ન ઝીલી શક્યા. ચક્રવતી જેવાને ચાળી નાખવાની તાકાત બાહુબલિની બાહમાં પૂરનાર પદ આ હતું.
સમાધિ-પદ (૧૭) આધિ, વ્યાધિ ને ઉપાધિઓની ઝીંકાતી આંધી વચ્ચે સમાધિના દીપને જલતો રાખીને-આત્માને સમભાવમાં સ્થિર રાખવાની પ્રેરણાનું પદ આ છે. દર્શનની પૂર્ણતા જ્ઞાનમાં છે. જ્ઞાન, સંયમ અપાવીને પૂર્ણ બને છે. તે સંયમની પૂર્ણતા સમાધિમાં છે.
અભિનવ-જ્ઞાનપદ (૧૮) અભિનવ એટલે નવું! નવું-નવું જ્ઞાન પામવાની ઝંખના જગવનારૂં પદ આ છે. પગલે-પગલે પંથ
