________________
૧૯૨ वीअरागयाए णं णेहाणुबंधणाणि तण्हाणुबंधणाणि अ वुच्छिदइ, मणुण्णामणुण्णेसु सद्द-फरिस-रूव-रस-गंधेसु विरज्जइ
અર્થ : હે ભગવંત! વીતરાગથી એટલે રાગદ્વેષ રહિતપણાથી જીવ શું ઉત્પન્ન કરે ?
ઉત્તર : વીતરાગતાથી જીવ પુત્રાદિ સંબંધી સ્નેહના બંધનોને તથા તૃષ્ણા એટલે લોભરૂપ બંધનોને છેદી નાંખે છે, તથા મનોજ્ઞ એ અમનોજ્ઞ એવા શબ્દ, સ્પર્શ, રૂપ, રસ અને ગંધમાં વિરાગ પામે છે–વિરમે છે. પ્રથમ કષાયનું પચ્ચખ્ખાણ કહ્યું છે તેનાથી જ વીતરાગતા આવી જાય છે તો પણ રાગ એ સમગ્ર અનર્થનું મૂળ છે એમ જણાવવા માટે અહીં વીતરાગપણું જુદું કહ્યું છે. ૪પ-૪૭. વીતરાગતાનું મુખ્ય કારણ ક્ષમા છે તેથી ક્ષમાને કહે છે –
खंतीए णं भंते ! जीवे किं जणयइ ?
खंतीए णं परीसहे जिणयइ ॥४६॥४८॥ અર્થ : હે ભગવંત ! ક્ષમા વડે જીવ શું ઉત્પન્ન કરે છે ? ઉત્તર : ક્ષમા વડે જીવ પ્રહારાદિ પરિષદોને જીતે છે. ૪૬-૪૮.
ક્ષમા પણ મુક્તિ વડે એટલે નિર્લોભતા વડે જ દઢ થાય છે, તેથી મુક્તિને કહે છે –
मुत्तीए णं भंते ! जीवे किं जणयइ ?
मुत्तीए णं अकिंचणं जणयइ, अकिंचणे अ जीवे अत्थलोलाणं पुरिसाणं अपत्थणिज्जे भवइ ॥४७॥४९॥
અર્થ : હે ભગવંત ! નિર્લોભતા વડે જીવ શું ઉત્પન્ન કરે ? ઉત્તર : નિર્લોભતા વડે જીવ અકિંચન એટલે પરિગ્રહ અભાવને
