________________
૧૪૪
અર્થ : તો મોક્ષરૂપી એક જ કાર્યને માટે પ્રવર્તેલા તે બંને જિનેશ્વરોને આવો વિશેષ–ભેદ કરવામાં શું કારણ હશે ? હે બુદ્ધિમાન ! આ રીતે બે પ્રકારે ધર્મ કહેવાથી તમને અવિશ્વાસ કેમ થતો નથી ? એટલે કે બંને તુલ્ય સર્વજ્ઞ છે, છતાં આવો મતભેદ કેમ થાય ? એવી શંકા કેમ થતી નથી. ૨૪.
तओ केसि बुवंतं तु, गोयमो इणमब्बवी । पण्णा समिक्खए धम्म-तत्तं तत्तविणिच्छियं ॥२५॥
અર્થ : ત્યારપછી આ પ્રમાણે બોલતા કેશીકુમારને ગૌતમગણધર આ પ્રમાણે કહેતા હતા, કે બુદ્ધિ જીવ આદિ તત્ત્વોનો નિશ્ચય કરનાર ધર્મના તત્ત્વને જુએ છે.
આશય એ છે કે, માત્ર વાક્યનું શ્રવણ કરવાથી જ અર્થનો નિર્ણય થઈ શકતો નથી પરંતુ બુદ્ધિથી જ નિર્ણય થાય છે. ૨૫.
તેથી –
पुरिमा उज्जुजडा उ, वक्कजड्डा य पच्छिमा । मज्झिमा उज्जुपण्णा उ, तेण धम्मो दुहा कए ॥२६॥
અર્થ : જે કારણે પહેલા તીર્થકરના મુનિઓ ઋજુ સરળ પ્રકૃતિવાળા અને જડ=બોધ પમાડવા દુષ્કર હતા તથા છેલ્લા તીર્થકરના સાધુઓ વક્ર વિપરીત પ્રકૃતિવાળા, અને જડ પોતાના કુવિકલ્પ વડે સત્ય અર્થ જાણવામાં અસમર્થ છે, તથા મધ્યમના બાવીશ તીર્થકરોના સાધુઓ ઋજુ એટલે સરળ પ્રકૃતિવાળા અને પ્રાજ્ઞ એટલે બુદ્ધિમાન હતા, તે કારણે ધર્મ બે પ્રકારે કર્યો છે—કહ્યો છે. ૨૬.
અહીં કશીકમાર શંકા કરે કે –“જો કે પ્રથમ વગેરે પ્રભુના મુનિઓ એવા પ્રકારના હતા, તોપણ આ રીતે બે પ્રકારનો ધર્મ કરવાનું શું કારણ?” તે ઉપર કહે છે –
