________________
૧૩૨
પ્રસેનજિતે કહ્યું–“તમે જેનું રક્ષણ કરનાર હો, તેને અકુશળ કયાંથી હોય ? હે મહારાજા ! હું જાતે અહીં તમારી પાસે કાંઈક યાચના કરવા આવ્યો છું. કે—હે દેવ ! આ મારી પ્રભાવતી નામની પુત્રીને શ્રી પાર્શ્વનાથને માટે અંગીકાર કરો. હે સ્વામી ! આ મારી યાચના તમારી પાસે નિષ્ફળ ન થાઓ.’
અશ્વસેને કહ્યું કે– “આ કુમાર સદા ભગવાસથી વિરક્ત છે, તો પણ તમારી પ્રસન્નતા માટે પરાણે પણ તેને પરણાવીશ.” એમ કહી અશ્વસેન રાજા તેને સાથે લઈ શ્રી પાર્શ્વકુમાર પાસે ગયા અને કહ્યું કે-“હે વત્સ ! આ રાજાની આ પુત્રીને તું પરણ. હે દાક્ષિણ્યના સમુદ્ર ! જો કે તું બાલ્યાવસ્થાથી જ સંસારથી વિરક્ત છે, તો પણ આ મારું વચન તારે માનવું પડશે.” આ પ્રમાણે પિતાના અતિ આગ્રહથી, ભોગફળ કર્મને ભોગવવા માટે પાણિગ્રહણ કર્યું. પછી ક્રીડા પર્વત, નદી, વાવ અને ઉદ્યાન આદિમાં પ્રભાવતીની સાથે ક્રીડા કરતા પ્રભુએ કેટલાક દિવસો નિર્ગમન કર્યા. " એક વખત પાર્શ્વનાથ પોતાના મહેલના ગવાક્ષમાં બેઠા બેઠા નગરીને જોતા હતા તે વખતે ઘણા લોકોને પુષ્પ આદિ પૂજા સામગ્રી લઈ નગર બહાર જતા જોયા. તેથી કુમારે સેવકોને પૂછ્યું કે “આજે ક્યો ઉત્સવ છે કે જેથી આ લોકો જલ્દી જલ્દી નગર બહાર જાય છે ?” ત્યારે કોઈ સેવક બોલ્યો કે–“હે સ્વામી ! આજે ઉત્સવ નથી, પરંતુ નગર બહાર ઉદ્યાનમાં કમઠ નામનો એક મહાતપસ્વી તાપસ આવેલો છે, તેની પૂજા કરવા માટે આ લોકો જાય છે.”
- તે સાંભળી સ્વામી પણ તે કૌતુક જોવા માટે પરિવાર સહિત ઉદ્યાનમાં ગયા. ત્યાં તે કમઠ તાપસ પંચાગ્નિ તપ કરતો હતો. તે વખતે અગ્નિના કુંડનાં નાંખેલા એક લાકડાની પોલમાં એક સર્પને બળતો અવધિજ્ઞાન વડે જોઈ દયાળુ પ્રભુએ કહ્યું કે-“અહો ! આ તાપસ તપ કરે છે, તોપણ અજ્ઞાનતા હોવાથી દયાગુણ તો છે જ નહીં. નેત્ર વિના મુખની જેમ દયા વિના ધર્મ શા કામનો ? દયા રહિત પુરુષોનો કાયકલેશ પણ પશુની જેમ વૃથા છે.”
