________________
©
0
૨૦૦ કૈકેયી જાણે છે કે રાજા દશરથને ગમે તે રીતે રોકવા ધારશું તો પણ
રોકી શકાશે નહિ અને વિરાગી શ્રી ભરતેય કાંઈ મારા કહેવાથી સંસારમાં રહે એ બનવાનું નથી. આથી શ્રી ભરતજીનાં વચનો સાંભળીને કૈકેયીને એ જ વિચાર થયો કે જો આ શ્રી ભરત કહે છે તેમ તે પિતા-પુત્રને સાથે જ દીક્ષિત થવાનો નિર્ણય થશે તો મારે પતિ કે પુત્ર કાંઇપણ રહેશે નહિ. આ વિચારે કૈકેયી ભય પામી.
એ
પતિ તો જવાના જ છે, રોક્યા રોકાય તેમ નથી, રોકાવાનું કહેવું પણ દુનિયામાં ખરાબ કહેવાય, એટલે એનું કાંઇ નહિ, પણ એકનો એક દીકરો ય સાથે જાય એ કેમ ખમાય ? માને એકના એક દીકરાનો આવો મોહ થવો અને તે પણ જે સમયે પતિવિરહનો પ્રસંગ આંખ સામે ઉભો થયો છે તેવા સમયે એ શું અસ્વાભાવિક છે ? મોહ ઉપર વિજય મેળવી ચૂકેલા અગર તો મોહના જોરને મંદ બનાવી ચૂકેલા આત્માઓની વાત જાવા દ્યો! વીતરાગપણાની કે મોટા નિર્મોહીપણાની દૃષ્ટિએ આ પ્રસંગને ન જુઓ. આવા પ્રસંગે પણ કૈકેયીને આટલો મોહ ન થયો હોત તો આપણે એની એ નિર્મોહતાને હાથ જોડત. એમ કહેત કે ‘લઘુકર્મી વિરલ માતાઓથી જ થઇ શકે એવું કૃત્ય કૈકેયીએ કર્યું !' પણ એટલી ઉંચી હદે પહોંચેલા આત્માઓ આ દુનિયામાં બહુ
થોડા હોય છે.
n-c)*
ઓશીયાળો અયોધ્યા.
મોહતો ઉદય ભલભલાને પણ મૂંઝવે છે
શ્રી રામચંદ્રજી જેવા ઉત્તમ પણ આત્મા, મોહોદયના યોગે શ્રી ભરતજીને શું કહે છે ? આગળ શ્રીમતી સીતાદેવી દીક્ષા લેવા જાય છે. એ પ્રસંગ આવે ત્યારે જો જો કે મોહ કેવી રીતે ઉત્તમ આત્માઓને પણ થોડીવારને માટે પાગલ જેવા બનાવી મૂકે છે. મોહના ઉદયને આધીન ન થવું અને સ્વભાવસિદ્ધિ માટે સતત પ્રયત્નશીલ બન્યા રહેવું એ તો સાધુઓમાં પણ મહામુનિઓથી જ બને છે, એમ સામાન્ય રીતે ખુશીથી કહી શકાય. સરાગ સંયમ અને પ્રમત્ત ગુણસ્થાનક આ શું છે? રાગ કેમ? પ્રમાદ કેમ? સમર્થ પણ મુનિવરો કોઇ કોઇ પ્રસંગે ગબડ્યા
