________________
દર્શાવ્યા બાદ, સંસારનું સ્વરૂપ વર્ણવી, તેના ત્યાગનું સમર્થન કરતાં , શ્રી હરિભદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજ ફરમાવે છે કે,
“આ સંસાર અશુભ છે અને મહાપાપરૂપ છે આથી અશુભ અને મહાપાપરૂપ સંસારનો પરિક્ષય કરવા માટે, એટલે કે સંસારથી મુક્ત થવા માટે, ચારે ય પુરુષાર્થો પોતપોતાના કાળે સેવવાની વાત છોડીને બુદ્ધિમાન પુરુષોએ માત્ર શુદ્ધ ધર્મને સેવવો જોઈએ,” હવે શુદ્ધ ધર્મ કયો દર્શાવતા ફરમાવે છે કે “શ્રી જૈનશાસનની પ્રક્રિયા મુજબ શુદ્ધ ધર્મ તે ચારિત્રધર્મ છે અને ઈતર શાસનાનુસાર તે અપ્રવૃત્તિરૂપ કહેવાય છે.” અર્થાત્ શુદ્ધ ધર્મ તે અનંતજ્ઞાની પરમ ઉપકારી શ્રી જિનેશ્વરદેવોએ ફરમાવેલો ચારિત્રધર્મ છે અને બુદ્ધિમાન પુરુષે સંસાર પરિક્ષય નિમિત્તે તે જ સેવવા યોગ્ય છે, પણ અર્થ-કામ સેવવા યોગ્ય નથી જ. કારણકે, અર્થ અને કામ તો અશુભ અને મહાપાપરૂપ સંસારના કારણો છે.
અહીં જીવિતની સ્થિતિ વગેરે દર્શાવીને પણ, શ્રી હરિભદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજા એમ ફરમાવે છે કે, “ધર્મ અર્થ, કામ અને મોક્ષ એ ચારે ય પુરુષાર્થને પોતપોતાના કાળે સેવવા બુદ્ધિમાન પુરુષે રોકાવું જોઈએ નહિ, પણ એક માત્ર ધર્મની જ આરાધનામાં સદા તત્પર રહેવું જોઈએ. કારણકે જીવિત વિજળીના ચમકારા જેવું ચંચળ છે અને તેના સ્વરૂપની દૃષ્ટિએ પણ તે અસાર છે. જેમ જીવિત સ્થિતિથી ચંચળ છે અને સ્વરૂપથી અસાર છે, તેમ પ્રિયજનોનો સંબંધ પણ સ્થિતિથી ચંચળ છે અને સ્વરૂપથી અસાર છે.”
' અર્થાત્, જીવિતનો ક્યારે અન્ત આવશે તે નિશ્ચિત નથી, જીવિત ક્યારે જોખમમાં મૂકાશે તે આપણે જાણતા નથી, પ્રિયજનો ક્યારે મરીને આપણાથી વિખુટા પડશે તેની આપણને ગમ નથી અને પ્રિયજનો જીવતાં છતાં ક્યારે આપણા તરફ ઉદ્વિગ્ન ભાવવાળાં બનશે, તેની ય આપણને ખબર નથી. વસ્તુત: જીવિત
ધર્મવ્યવહારની આડે આવે તે બધા પાપવ્યવહાશે...૯
)
