________________
શ્રી ક્લેિશ્વરદેવોએ અમુક વયમાં અવિવેક્નો અભાવ ન જ હોય એમ ( ફરમાવ્યું નથી.”
અર્થાત્ ‘જ્યાં જ્યાં યૌવનવય હોય, ત્યાં ત્યાં વિવેકનો અભાવ જ હોય અને જ્યાં જ્યાં યૌવનવય ન હોય ત્યાં ત્યાં વિવેકનો ૮ સદ્ભાવ જ હોય, એવું કંઈ છે જ નહિ. યૌવનવય છતાં વિવેકનો સદ્ભાવ હોઈ શકે છે અને એ યૌવનવય વીતી ગઈ હોય તો ય વિવેકનો અભાવ હોઈ શકે છે. આત્મા વિવેકી બન્યો હોય તો યૌવનવય તે આત્માને કાંઈ કરી શકતી નથી અને અવિવેકી આત્મા તો વૃદ્ધાવસ્થાને પામ્યો હોય તો ય ભોગકર્મોને સેવવામાં રત બનેલો હોય છે.
| દોષની સંભાવના બંને માટે સરખી છે
હવે ‘બાળદીક્ષિતો માટે દોષની સંભાવના રહે છે - એ પ્રકારની જે દલીલ કરવામાં આવી હતી, તેના ઉત્તરમાં પરમ ઉપકારી શ્રી હરિભદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજા ફરમાવે છે કે “વયથી બાળ આત્માઓને માટે દોષો સંભાવનીય છે, એમ જે પૂર્વે જણાવવામાં આવ્યું છે, તે પણ બરાબર નથી; કારણકે સારી રીતે ભોગો ભોગવવાપૂર્વક યૌવનને ઉલ્લંઘી ચૂકેલા ઋષિવૃંગ, પિતૃ વગેરેને માટે પણ દોષોની તેવી સંભાવના તો છે જ.” ' અર્થાત્ “દોષોની સંભાવના માત્ર બાળદીક્ષિતોને માટે જ એવું કાંઈ નથી. યોવનવયમાં ભોગોનો સારી રીતે ભોગવટો કરી લેનારાઓને માટે પણ દોષનું સંભવિતપણું છે. અમુક્તભોગીને માટે દોષનો સંભવ છે અને સુભક્તભોગીને માટે દોષ સંભવ નથી, એમ છે જ નહિ. દોષની સંભાવના તો, અભુતભોગી અને સુભક્તોભોગી, બંનેયને માટે સરખી જ છે !”
“અભુક્તભોગી અને સુમુક્તભોગી બંનેનેય માટે દોષની સંભાવના સરખી છે તેમ જણાવીને તેનું કારણ દર્શાવતા તે મહાપુરુષ ફરમાવે છે કે -
ધર્મવ્યવહારની આડે આવે તે બધા પાપવ્યવહારો....૯
