________________
ભાન થઈ જાય તો તે પછી ઉપદેશની જરૂર પ્રાય: રહે જ નહિ. આથી દેવે તે રતિવર્ધન નામના રાજાને તેનો તથા પોતાનો પૂર્વભવ કહી સંભળાવ્યો. અને તે પૂર્વભવ એવી તો સુંદર રીતે કહી સંભળાવ્યો કે તે સાંભળતા જ રતિવર્ધન રાજાને જાતિસ્મરણ જ્ઞાન ઉત્પન્ન થઈ ગયું.
જ્ઞાનથી ભાન થવું અને એથી દીક્ષા લેવી જાતિસ્મરણ જ્ઞાન ઉત્પન્ન થયું એટલે તો દેવે જે કહ્યું તે સાક્ષાત્ જોયું. પૂર્વભવની નિર્ધનદશાનું, મુનિનો યોગ સાંપડ્યાનું, મુનિ પાસે ધર્મ સાંભળીને વ્રત ગ્રહણ કર્યાનું, વર્ષો સુધી સંયમની આરાધના કર્યાનું અને તે પછી ભોગની કારમી લાલસાને આધીન બની ભયંકર નિદાન દ્વારા મુનિપણાના ફળને વેડફી નાંખ્યાનું તેમજ નિદાનયોગે નિપજેલી પોતાની વર્તમાન સ્થિતિનું-આ બધાનું ભાન રાજાને બરાબર થઈ ગયું. એ અંગે ફરમાવ્યું છે કે,
inતાનાસિમર ટૂ-દારજો રસ્તાનઃ ? प्रावाजीढथ मृत्वा च, ब्रह्मलोके सुरोऽभवत् ११११॥ ।
જાતિસ્મરણ જ્ઞાનના યોગે આ ભાન થયા પછી રતિવર્ધન રાજા વિરક્ત બન્યો. વિરક્ત બનવાના પરિણામે રતિવર્ધન રાજાએ શૈક્ષા લીધી અને દીક્ષાનું એવી સુંદર રીતે પાલન કર્યું કે તે એટલે પશ્ચિમ મુનિનો જીવ પણ ત્યાંથી મરીને | બ્રહ્મલોકમાં દેવ તરીકે ઉત્પન્ન થયો. આ પછી શું થયું તેનું વર્ણન કરતાં | ફરમાવ્યું છે કે, च्युत्वा ततो विदेहेषु, विबुद्धनगरे युवाम् । अभूतां भ्रातरौ भूपौ, प्रव्रज्याच्युतमीयतुः १११॥ च्युत्वाच्युताद् दृशास्यस्य, प्रतिविष्णोस्तु संप्रति । पुत्रौ युवामजायेता-मिन्द्रजिन्मेधवाहनौ ॥२॥ रतिवर्धनमाता तु, भवं भ्रांत्वेन्दुमुख्यपि । मन्दोदरी समभवज्जननी युवयोरियम् ११३॥
ત્યારબાદ પ્રથમ મુનિનો જીવ પાંચમાં કલ્પમાંથી ચ્યવીને અને પશ્ચિમ મુનિનો જીવ રતિવર્ધનનો ભવ કરી બહ્મલોકમાં દેવ થયેલો તે ત્યાંથી ચ્યવીને, એમ
સ્વજનોનું મરણ, પાછળનાઓને ચેતવે છે...૮
