________________
૧૭૮
.....લંકા વિજય.... ભાગ-૪
ધર્મ પ્રત્યે અભિરૂચિ ન પ્રગટે તો અનુમોદનથી ય લાભ લેવાય નહિ અનંતી પુણ્યરાશિના યોગે આ સામગ્રી મળે છે. શાસ્ત્ર ફરમાવે છે કે તીવ્ર અશુભના ઉદયે ચઢતા ચઢતાં પડવું એ અસહજ નથી. કોઈ કોઈ શ્રી તીર્થંકરદેવના જીવો પણ કેટલીયવાર ચઢ્યા-પડ્યા ત્યારે મોક્ષપદને પામ્યા. જો એવા આત્મઓને માટે પણ એ સ્થિતિ હોય, તો તમારી અને અમારી વાત શી ? યાદ રહે કે અહીં પડનારનો બચાવ નથી તેમજ એ ભૂલ્યા માટે આપણે પણ ભૂલવું, એમ કહેવાનો ઇરાદો નથી. વાત એ છે કે ભૂલે તેને ચઢાવવાનો પ્રયત્ન કરવો, પણ એવું નહિ કરવું કે જેથી તે વધારે નીચે પડે. પડનાર માટે દયા ખાવી. એમ વિચારવું કે ‘બિચારો કેવો દુષ્કર્મવાળો, કે જેથી આટલે ચઢીને પડ્યો ? અને પોતાની અપેક્ષાએ વિચારવું હોય ત્યારે તો એમે ય વિચારાય કે ખરેખર એ પડ્યો તો ય મારા કરતાં ભાગ્યશાળી છે. એ એટલું ય પામ્યો તો ફરી વહેલો પામશે. હું કેવો કમનસીબ છું કે મારાથી ચઢાતું જ નથી. તમારાથી ચારિત્ર ન લેવાય, ધર્મ ન થાય એને તમારી કમનસીબી માનો, તો ચઢનારને જોઈ આનંદ થાય. અનુમોદના દ્વારા કામ કાઢી જવાય. આજે તો ઘણા એવા છે કે અનુમોદના દ્વારા લાભ ઉઠાવી શક્તા નથી. કારણકે હૃદયમાં ધર્મ પ્રત્યે જે જાતની અભિરૂચિ પ્રગટવી જોઈએ તે પ્રગટી નથી. આજે ઘણા વાંધા જ એના છે. પશ્ચિમ મુનિ આખરે એવી દશાને આધીન થઈ ગયા કે બીજા મુનિઓના શબ્દોની તેમના ઉપર અસર જ થતી નથી. બીજા મુનિઓએ ઘણા વાર્યા, પણ પશ્ચિમ મુનિ પોતે કરેલા નિયાણાથી પાછા ફર્યા નહિ. આથી નિયાણાના યોગે પશ્ચિમ મુનિ ત્યાંથી મરીને તે જ રાજા નંદિઘોષની રાણી ઇન્દુમુખીની કુક્ષિથી ઉત્પન્ન થયા. તેમનું નામ તે રાજારાણીએ રતિવર્ધન રાખ્યું. ધીરે ધીરે તે રતિવર્ધન યૌવનદશાએ પહોંચ્યા અને બીજી તરફ રાજ્યનો પણ માલિક બન્યો. પછી પોતે ધાર્યું હતું તેમ તે રતિવર્ધન પોતાના પિતાની જેમ રમણીઓથી વિંટળાઈને વિવિધ પ્રકારની ક્રીડા કરવા લાગ્યો.
