________________
૧૧ઝ
લંક વિજય... ભાગ-૪
Jદ્ધત્વા નિયમમા-મરત્વમઘુના પુનઃ ? रमयिष्ये प्रसढ्य त्वां, हत्वा त्वत्पतिदेवरौ ॥२॥"
શ્રી રાવણે સ્નાન કર્યું, સ્નાન કરીને ભોજન કર્યું અને ભોજન કરીને શ્રી રાવણ દેવરમણ નામના ઉઘાનમાં ગયા કે જ્યાં શ્રીમતી સીતાજીને રાખેલાં છે. ત્યાં જઈને શ્રી રાવણે શ્રીમતી સીતાજીને કહ્યું કે મેં ઘણાં લાંબા કાળ સુધી તારો અનુનય કર્યો ! અર્થાત્ અત્યાર સુધી મેં તને ઘણી ઘણી રીતે સમજાવી, ઘણી ઘણી
રીતે મનાવી અને ઘણી ઘણી રીતે વિનવી પણ તેં મારું કહ્યું માન્યું નહિ, મારી ૭) ઈચ્છાને તે આટલા અનુનય છતાં પણ પૂરી કરી નહિ. તો હવે નિયમભંગના
ભીરપણાને છોડીને અને તારા પતિ તથા દીયરને હણીને હું તારી સાથે બળાત્કરે કીડા કરીશ. અર્થાત્ આજ સુધી મેં નિયમ ભંગ ક્યું નથી, પણ હવે જ્યારે તું માનતી જ નથી, તો નિયમ ભંગની ભીરતા ત્યજીને અને શ્રી રામ-શ્રી લક્ષ્મણને હણીને હું તારી ઇચ્છા વિરુદ્ધ તારી સાથે રમીશ.'
સભા : શ્રી રાવણ જેવા આમ કહે છે તો શ્રીમતી સીતાજીને ભોગવવાને માટે શું શ્રી રાવણ પોતાના નિયમનો પણ ભંગ કરવાને તૈયાર થઈ ગયા?
પૂજ્યશ્રી : આ વસ્તુનો પૂરતા ખુલાસા વિના નિર્ણય ન થઈ શકે. વિનાશકાળે વિપરીત બુદ્ધિ સૂઝે એમ પણ બને. શ્રી રાવણ મરીને નરકે જવાના છે, એટલે આવી બુદ્ધિ થઈ હોય તો ના ન કહેવાય. છતાં
એક બીજી વસ્તુ ય વિચારવા જેવી છે : શ્રી રાવણે કદાચ ભેદનીતિ (2 વાપરી હોય તો પણ એ બનવાજોગ નથી જ એમ ન કહેવાય. સામ,
દામ, દંડ અને ભેદ, એમ નીતિના ચાર પ્રકાર ગણાય છે. સામનીતિ, ઘમનીતિ, અને દંડનીતિ એ ત્રણેયનો ઉપયોગ તો થઈ ગયો છે. એટલે બાકી ભેદનીતિ છે. શ્રી રાવણની વિનવણી સામનીતિમાં ગણી શકાય. પોતાની ઋદ્ધિ બતાવી તથા મંદોદરી જેવી પટ્ટરાણી અને બીજી રાણીઓ શ્રીમતી સીતાદેવીની આજ્ઞામાં રહે, એવું જે કહેવડાવ્યું, એ વગેરેને દમનીતિમાં ગણી શકાય. તે પછી રાત્રિના ભયંકર ઉપસર્ગ વગેરેને દંડનીતિમાં ગણી શકાય અને આ નિયમભંગના ભીરુપણાને છોડી
