________________
(૧૩)
...સીતા-અપહરણ......ભ.૮-૩
નામના ઉપાધ્યાયને અર્પણ કર્યા. અને બાર વર્ષ સુધી ઘોષ નામના ઉપાધ્યાયની પાસે રહીને અમે બંનેએ સર્વ કળાનો અભ્યાસ કર્યો. તેરમે વર્ષે ઘોષ નામના ઉપાધ્યાયની સાથે રાજાની પાસે આવતાં રાજ્મહેલમાં બારીએ બેઠેલી એક કન્યાને અમે જોઈ, તે કન્યાને જોતાંની સાથે જ અમે તેના ઉપર અનુરાગી થયાં અને અમારું મન તે કન્યામાં પરોવાયું.
બાહા નિમિત્તોની બળવત્તા
અનંત ઉપકારી પરમ મહર્ષિઓએ જે રાગના સ્થાનોથી પણ દૂર રહેવાનું ફરમાવ્યું છે તે કેટલું જરૂરી છે, એ આ પ્રસંગ ઉપરથી ષ્ણાય છે. પોતે એક કન્યાને જોઈ એટલા માત્રથી તેઓનું મન તેના જ વિચારોમાં પરોવાયું. નિમિત્ત શું કામ કરે છે ? આજે તો બ્રહ્મચર્યની વાડોનું પાલન કરવું એમાં કાયરતા છે એવું માનનારા અને કહેનારા પાક્યા છે. કેટલાકો તો આવી વાતો કરીને પોતાની રાગદશાને વિરાગદશા રૂપે જાહેર કરી, દુનિયાને ઠગવાનો પ્રપંચ સેવી રહ્યાં છે. મનને જીતવું એ કાંઈ સહેલી વસ્તુ નથી. મન જીતાયા બાદ તેને એવી એવી વસ્તુઓ વાપરવાનો શોખ થતો નથી. આવું આવું જોઈએ છે એ જ પૂરવાર કરે છે કે રાગદશા બેઠી જ છે. પણ માત્ર આત્મનિગ્રહનો દંભ સેવાય છે, માટે દરેક કલ્યાણકામી આત્માએ તો રાગનાં સઘળાં નિમિત્તોથી દૂર જ રહેવું જોઈએ. અને કદાચ તેવા પ્રસંગમાં મૂકાઈ જ્વાય તો પણ મનને મજબૂત રાખીને વહેલામાં વહેલી તકે તેવા સંયોગથી દૂર થઈ જવું જોઈએ. જો નિમિત્તોની એટલી બળવત્તા ન હોત તો તો શ્રી સ્થુલીભદ્રજી મહાત્માનો જે યશોવાદ ગવાયો છે ગવાય છે અને ગવાશે તે ન ગવાત.
આપણે એ વિચારી ગયા કે કુલભૂષણ નામના કેવળજ્ઞાની પરમમહર્ષિ ફરમાવી રહ્યા છે કે રાજમહેલના ગવાક્ષમાં રહેલી એક કન્યાને જોતાં જ અમે તેનામાં અનુરાગવાળા થયાં અને મનમાં અમે તેના જ વિચારો કરતા કરતા ઘોષ નામના ઉપાધ્યાયની સાથે
