________________
પાતંજલયોગસૂત્ર ભાગ-૧ | સંક્ષિપ્ત ટ્રી ઉત્પન્ન થયેલ વિવેકખ્યાતિવાળા યોગીને જ્ઞાતવ્યના વિવેકરૂપ પ્રાંતભૂમિમાં સાત પ્રકારની પ્રજ્ઞાનું સ્વરૂપ (પા.યો. ૨/૨૦)
કાર્યવિમુક્તિ-૪
ચિત્તવિમુકિત-૩
(૧) મારા વડે જ્ઞેય જ્ઞાત છે, તેથી મારે (૧) મારા બુદ્ધિના ગુણો ચરિતાર્થ થયા છે.
કાંઈ જાણવા યોગ્ય બાકી રહેતું નથી. (૨) મારા ક્લેશો ક્ષય પામેલા છે, તેથી (૨) મને સમાધિ સાત્મીભૂત થયેલી છે.
મારે કાંઈ ક્ષય કરવા યોગ્ય નથી. (૩) મારા વડે જ્ઞાન પ્રાપ્ત છે.
(૩) સમાધિ પ્રાપ્ત થયે છતે હું સ્વરૂપ (૪) મારા વડે વિવેકખ્યાતિ પ્રાપ્ત થયેલી છે.
પ્રતિષ્ઠ છું. વિવેકખ્યાતિનું કારણ (પા.યો. ૨/૨૮)
યોગાંગના સેવનથી આત્માની અશુદ્ધિનો ક્ષય થયે છતે વિવેકગ્રાતિ પર્વતની જ્ઞાનની દીપ્તિ
યોગના આઠ અંગો (પા.યો. ર/૨૯)
(૧) યમ
(૨) નિયમ
(૩) આસન
(૪) પ્રાણાયામ
(૫) પ્રત્યાહાર (૬) ધારણા (૭) ધ્યાન (2) સમાધિ અષ્ટાંગ યોગમાં પ્રથમ ચોગાંગરૂપ ચમનું સ્વરૂપ (પા.યો. ૨/૩૦)
(૧) હિંસાના
(૨) વાણી (૩) પરના (૪) ઉપસ્થનો (૫) ભોગસાધનનો અભાવરૂપ અને મનનું ધનના સંયમ
અસ્વીકાર અહિંસા યથાર્થપણું અપહરણનો બ્રહ્મચર્ય અપરિગ્રહ
સત્ય અભાવ અસ્તેય પાંચ પ્રકારના સમોમાં સર્વ અને દેશરૂપ વિશેષ (પા.ચો. ૨૩૧)
જાતિ, દેશ, કાળ અને સમયથી અનવચ્છિન્ન સર્વ ક્ષિપ્ત વગેરે ચિત્તભૂમિમાં
થનારા અહિંસાદિ યમો મહાવ્રત
જાતિ, દેશ, કાળ અને સમયથી વિભાગ કરાયેલ અહિંસાદિ
યમો દેશથી મહાવ્રત
