________________
૧૫
તૃતીય સ્તબકશ્લોક-૧૮૭-૧૮૮ શ્લોક :
सा कर्मपरिणामेनार्चिता सा सृष्टिनाशकृत् ।
सा जागर्ति प्रसुप्तेषु, तमस्यपि विजृम्भते ।।१८७।। શ્લોકાર્થ :
તે=ભવિતવ્યતા કર્મપરિણામથી અર્ચિત છે. તે=ભવિતવ્યતા, સૃષ્ટિના નાશને કરનાર છે. પ્રસુપ્ત જીવો હોતે છતે અંધકારમાં પણ જાગતી એવી તે વિલાસ પામે છે.
કોઈ જીવની ભવિતવ્યતા ખરાબ હોય તો પુણ્યશાળી એવો શક્ર પણ તે સાંભળીને દુઃખી થાય છે; કેમ કે ભવિતવ્યતાને ફેરવવી અશક્ય છે. વળી કર્મપરિણામ રાજાથી ભવિતવ્યતા પૂજાયેલી છે અર્થાત્ કર્મપરિણામ રાજા પણ ભવિતવ્યતાને જ અનુસરે છે. વળી જીવનાં જેવા પ્રકારનાં પ્રચુર કર્યો હોય તે પ્રમાણે ભવિતવ્યતા ખરાબ કે સારી બને છે. તેથી અર્થથી પ્રાપ્ત થાય કે જીવ સત્કૃત્યમાં પ્રયત્ન કરે તો કર્મપરિણામ રાજા પણ તે પ્રકારે ક્ષયોપશમભાવવાળો થવાથી તે જીવની ભવિતવ્યતા પણ તે પ્રકારે જ સુંદર ભાવને અભિમુખ વળાંક લે છે. વળી, તે ભવિતવ્યતા સૃષ્ટિના નાશને કરનાર છે=કોઈ જીવે ઘણો શ્રમ કરીને સદ્ગણોની વૃદ્ધિ કરી હોય તો પણ તેની ભવિતવ્યતા વિપરીત હોય તો તેને દુર્બુદ્ધિ આપીને તેની ગુણસૃષ્ટિનો નાશ કરનાર ભવિતવ્યતા થાય છે. વળી, જીવો ઊંઘતા હોય, અંધકારમાં સૂતા હોય તો પણ તેની ભવિતવ્યતા સતત જાગૃત છે તેથી જે જે પ્રકારની ભવિતવ્યતા જે જે જીવની વર્તે છે તે તે પ્રકારે તે તે જીવને બુદ્ધિ સૂઝે છે. અને તે પ્રકારે જ તે પોતાનું હિત કે અહિત કરે છે. I૧૮૭ના શ્લોક :
सर्वोपायविदं मत्वा, तामथो पृच्छतः स्म तौ ।
साऽऽह प्रस्थापनायोग्यो, मद्भर्ताऽन्ये च तादृशाः ।।१८८।। શ્લોકાર્થ :હવે સર્વ ઉપાયને જાણનાર માનીને=ભવિતવ્યતા સર્વ ઉપાયને જાણે
