________________
૧૩૪
વૈરાગ્યકાલતા ભાગ-૨
भुञानस्यापि महाकल्याणकमथ समग्रविधियुक्तम् । प्रकुपित इव वेतालः पुनरुन्मादोऽतुदद् गात्रम् ।।२५७।। जाता ज्वरजर्जरता, मूर्छाकूपे च मानसं मग्नम् । दृष्ट्वेदृशं तमासीच्चिन्ताभाग् धर्मबोधकरः ।।२५८ ।।
युग्मम् ।। શ્લોકાર્ચ -
આ પ્રકારે પ્રથમ દશાના વૈરાગ્યથી સ્ફીત આશયવાળો, ચરણમાની, સ્વગુણના આસંગરૂપી વનમાં આ=પ્રસ્તુત જીવ, ક્યારેક ક્રીડા કરવા માટે ગયો. ત્યાં=સ્વગુણના આસંગરૂપી વનમાં, પરનિંદારૂપ શલ્યના પલ્લવોથી આ તામ્રવાળી, વિરફાર પામતા ગારવના ફલવાળી, પૂજારૂપી કુસુમથી સ્મિત એવી આત્મસંતુતિની લતા જોવાઈ. તેવા પ્રકારની લતાથી=ગાથા-૨૫૪માં કહ્યું તેવા પ્રકારની આત્મસંતુતિરૂપી લતાથી, ચારે બાજુથી રમણીય તે ઉધાનને ખરેખર જોઈને તેની છાયામાં સૂતો, અંજનાદિનો ય શિથિલ કરાયો. તેમાં=આત્મસંતુતિરૂપ લતાની છાયામાં, સૂઈને ઊઠેલો અપૂર્વ એવા પાકેલા ફળને જોઈને આસ્વાદન કરીને સ્વસ્થાનમાં તે વનને છોડીને સંયમની ક્રિયારૂપ સ્વસ્થાનમાં ગયો, ફરી પ્રસ્તુત કાર્યને કર્યું=સંયમવૃદ્ધિને અનુકૂળ એવાં ઉચિત અનુષ્ઠાનો રૂપ કાર્ય કર્યું. હવે સમગ્ર વિધિથી યુક્ત મહાકલ્યાણને ભોગવતા પણ પ્રકુપિત થયેલા વેતાલની જેમ તેના શરીરને ફરી ઉન્માદે પીડા કરી.
જ્વરથી જર્જરતા થઈ, મૂચ્છરૂપી કૂવામાં માનસ મગ્ન થયું, આવા પ્રકારના તેને જોઈને ધર્મબોધકર ચિંતાવાળા થયા.
વૈરાગ્યની બે દશા છે. વિષયોનો વૈરાગ્ય અને ગુણનો વૈરાગ્ય. તેમાંથી પ્રસ્તુત જીવને આ રીતે પ્રથમ દશાવાળા વૈરાગ્યની પ્રાપ્તિ થઈ, તેથી સંયમ ગ્રહણ કરીને નિર્લેપ ચિત્તની પ્રાપ્તિ થઈ. સંગની પરિણતિના ત્યાગનો ફીત આશય પ્રગટ થયો. છતાં સરાગ ચારિત્ર હોવાથી ચારિત્રનો માની પ્રસ્તુત જીવ થાય છે=હું ચારિત્રવાળો છું એ પ્રકારનો પ્રશસ્તમાન થાય છે. આમ છતાં
