________________
(૪૭) સમાધાના–આત્માના ગુણે ઇન્દ્રિયથી જાણી શકાય તેવા નથી. માટે પ્રાણુઓ ચમચક્ષુથી આત્માને જઈ શકે નહિ પણ સિદ્ધ, સર્વજ્ઞ, અને જ્ઞાનસિદ્ધ સા ધુઓ આત્માને જોઈ શકે છે. એ કારણથી જીવ છે. એમ સિદ્ધ થાય છે. જે છે તે પુણ્ય પાપ પણ છે. અને પુણ્ય પાપનું ફળ સ્વર્ગ અને નરક; સુખ અને દુઃખ પણ છે. મકે અગ્નિથી કાષ્ટમાં કરાએલો વિકાર, અગ્નિ નિવૃત્ત થયા છતાં પણ તે નિવૃત થતું નથી.
હે મોહરતિ! આ તમારું કહેવું અયુક્ત છે. કારણ કે વિકાર પણ બે પ્રકારના છે. એક વિકાર નિવૃત્ત થઈ જાય છે. અને બીજે નિવૃત્ત વ્યાધિ સિદ્ધ છે કે કેમ?
હે મોહરતિ ! આ કથન અસત છે તમારા મત પૂર્વક અને સાધ્ય વ્યાધિજ થઈ શકે નહિ. વ્યાધિનું અસાધ્યપણું, આયુષ્યના ક્ષણપણાથી થાય છે. કારણ કે તે વ્યાધિમાં વૈદ્યનો યોગ, તથા સમાન ઔષધ છતાં પણ કઈ મરી જાય છે, અને કોઈ મરતું નથી; અને જે પ્રકૃષ્ટ કર્મોના ઉદયથી ચિત્રાદિ વ્યાધિ છે, તે હજાર ઔષધોથી પણ સાથે થઈ શકતો નથી. આ બંને પ્રકારના વ્યાધિનું સ્વરૂપ પરમેશ્વરના વચન જાણનારાઓના મતમાંજ સિદ્ધ છે. પરંતુ તમારા ભૂતમાત્ર તત્વ વાદિઓના મતમાં સિદ્ધ થઈ શકતું નથી. દેવકૃત વિકાર દૂર કરવામાં વૈદ્યના તેમજ સમર્થ ઔષધિના અભાવથી વ્યાધિ વૃદ્ધિમાન થઈ જાય છે. ત્યારે તે વ્યાધિ અસાધ્ય થઈ જાય છે. અને તેથી સર્વ આયુષ્યને અપ્રક્રમ અર્થાત ક્ષય તે કરી નાંખે છે. કેટલાએક
