________________
અભિનન્દનપૂર્વકનો સવાર
સંસ્કૃતિ એ એક સંપત્તિ છે. પ્રત્યેક દેશે તેના સ્રોતની સુરક્ષા કરવી એ એક અનિવાર્ય ફરજ છે. પૂર્વજોની ઘટનામાંથી ઇતિહાસનું સર્જન થાય છે. અને ઇતિહાસની ઘટનામાંથી કશુંક શીખીને પરંપરાથી પ્રાપ્ત સંસ્કૃતિમાં કશુંક ઉમેરીને તેને આગળ ને આગળ ધપાવવાની હોય છે અને એ રીતે તેને આગળ ધપાવવી તે પ્રત્યેક નાગરિકનું કર્તવ્ય છે. | ગુજરાત દેશની પણ એક આગવી સંસ્કૃતિ છે, આગવો ઇતિહાસ છે. ગુજરાતને પોતાનો વૈભવભર્યો વારસો છે.
અહીં પુરાતત્ત્વવિદ મુનિ જિનવિજય મહોદયે ઘણો પરિશ્રમ લઈને ઘણા જ્ઞાન-ભંડારોમાંથી તેનું ચયન કરીને એ ગુજરાતના સાંસ્કૃતિક ઇતિહાસની સામગ્રી આપણી સામે મૂકી છે.
આવા ઇતિહાસની સાથે સંબદ્ધ વ્યાખ્યાનો નથી તો કાળની સરહદમાં બંધાતા, કે નથી તો તેનું સ્વરૂપ બંધિયાર હોતું. અને તેમાં ક્યારે પણ ‘ઇતિ' પદ આવતું નથી. તેઓએ સને ૧૯૩૩ માં આ વ્યાખ્યાન આપ્યા પછી આજ સુધીમાં તો આ જ વિષયનું ઘણું નવું નવું ખેડાણ થયું અને તેમાંથી ગુજરાતના ઇતિહાસને સમજવામાં સહાયક થાય તેવી સામગ્રી મળતી જ રહી છે. ઉદાહરણ તરીકે :
ગાયકવાડ ઓરિએન્ટલ સીરીઝ તરફથી પ્રકાશિત લઘુ પ્રબંધ સંગ્રહ નામની એક પ્રાચીન કૃતિ જોવામાં આવે તો તેમાં વંથલીનો પ્રસંગ અને ખાસ કરીને પાટણ (અણહિલપુર-પાટણ) રાજ્યના તે સમયના રીત-રિવાજ, માનવસ્વભાવ વગેરે બાબતો ઉપર પૂરતો પ્રકાશ મળે છે.
