________________
ગુજરાતને જૈનધર્મ
૫૩ જ સામાન્ય રૂપે તેમણે એ પ્રબંધાત્મક ગ્રંથોની રચના કરવામાં અનુસરણ કર્યું હતું. એ જૂના પ્રબંધગ્રંથને આપણે આ જ દૃષ્ટિએ જોવા-સમજવા પ્રયત્ન કરવો જોઈએ, અને તે રીતે જ તેમને યોગ્ય ઉપયોગ કરવો જોઈએ. ગમે તે રૂપમાં પણ આપણું દેશની યત્કિંચિત પણ જૂની સ્મૃતિને એ પ્રબંધકાએ જ જાળવી રાખી છે; નહિ તે બીજી રીતે આપણને આજે એ સર્વથા અપ્રાપ્ય જ થઈ હોત.
આ રીતે, ગુજરાતના જૈનધર્મે પિતાની આશ્રયભૂમિને શે ફાળો આપે છે તેનું કેટલુંક રેખાચિત્ર દેરી બતાવવા મેં પ્રયત્ન કર્યો છે. ગુજરાતને એ જૈનધર્મનો પરિચય ક્યારે અને કેવી રીતે પ્રાપ્ત થયો તેનું પણ જરા ટૂંકું સિંહાવકન કરવું અહીં પ્રાપ્ત થાય છે. ગૂર્જરભૂમિની વિશેષતા : જૈનધર્મનું આકર્ષણ
વાસ્તવિક રીતે ગુજરાત એ જૈનધર્મની જન્મભૂમિ નથી તેમ જ જૈનધર્મને કોઈ મુખ્ય પ્રવર્તક પુરુષ ગુજરાતની ભૂમિમાં અવતર્યો નથી; છતાં, જેમ આપણે પ્રથમ વિચારી ગયા તેમ, ગુજરાત એ જૈનધર્મનું સૌથી શ્રેષ્ઠ અને સૌથી પ્રિય આશ્રયસ્થાન બન્યું છે, ઈતિહાસયુગમાં જૈનધર્મે પિતાના પ્રભાવને જે કાંઈ ઉત્કર્ષ સાથે હેય તે ગુજરાતમાં જ સાથે છે અને ગુજરાતમાં જ તે સૌથી વધુ ફાલ્યા -કૂલ્ય છે. ગુજરાતની ભૂમિ એ એક રીતે જૈનધર્મની દૃષ્ટિએ દત્તક માતા જેવી છે છતાં તેના ખોળામાં જૈનધર્મે પિતાની જન્મદાત્રી ભૂમિ કરતાંય વધારે વાત્સલ્ય અને વધારે પ્રેમ પ્રાપ્ત કર્યા છે. ગુજરાત અને જૈનધર્મના આવા પ્રકૃતિમેળમાં ક્યાં એતિહાસિક કારણએ અને સામાજિક તત્તએ ભાગ ભજવે છે તેને ઈતિહાસ બહુ રસપ્રદ અને ક્રાંતિસૂચક છે, પણ એની વિશેષ વિવેચનામાં ઊતરવાને અહીં અવકાશ નથી; એ માટે તે આપણે જરા વધારે વિગતમાં ઊતરવું પડે તેમ છે. જૈનધર્મની આચાર-વિચારાત્મક પ્રકૃતિના પરિચય સાથે, ગુજરાતના જે પ્રજાજનોએ જૈનધર્મને સ્વીકાર કર્યો તેમના લાક્ષણિક જાતિ પરિ
