________________
જૈન ઇતિહાસની ઝલક
૧૯૪
નહી' જેવા મળે છે, પરંતુ શ્વેતાંબર સાહિત્યમાં એમના વિષેના અનેક ઉલ્લેખા કેટલાય જૂના ગ્રંથામાં પણ મળી આવે છે, અને તે વિવિધ રૂપે છે. એમાં સૌથી પ્રાચીન ઉલ્લેખ તે કલ્પસૂત્રની સ્થવિરાવલિને કહી શકાય, જેની રચના વિ. સ. ૫૧૦ના અરસામાં દેવદ્ધિ ગણિ ક્ષમાશ્રમણના દ્વારા થયેલી મનાય છે. તે પછી મા−૮મા સૈકામાં રચાયેલા નિયુ`ક્તિ, ભાષ્યા અને ચૂર્ણિ ગ્રંથા જેવા આગમેાના પ્રાચીન વ્યાખ્યાગ્રંથામાં એમના સબંધના કેટલાક ઉલ્લેખો મળી આવે છે.
"
• ભદ્રબાહુસંહિતા ’ ( સિંધી જૈન ગ્રંથમાળ; ગ્રંથ ૨૬ ) (વિ. સં. ૨૦૦૫ ) ના · કિંચિત્ પ્રાસ્તાવિકના પ્રારંભના ઘેાડા ભાગ ૫. દ્રોણાચાય
જિનેશ્વરસૂરિના સમયમાં આ ગુચ્છના [ નાગેન્દ્ર ગચ્છના ] મુખ્ય આચાર્યા દ્રોણાચાય અને એમના શિષ્ય સૂરાચાય હતા ... આ દ્રોણાચા પૂર્વાવસ્થામાં ક્ષત્રિય હતા અને ગુજરેશ્વર મહારાજાધિરાજ ભીમદેવ ચાલુકયના મામા થતા હતા. ધણા ભાગે એમણે નાનપણમાં જ જૈન પતિની દીક્ષા લઈ લીધી હતી અને અનેક શાસ્ત્રાનું અધ્યયન કરીને તેઓ મેટા સમ વિદ્વાન બન્યા હતા. ચાલુકય રાજકુમાર ભીમદેવનું બધું શાસ્ત્રાધ્યયન એમની પાસે જ થયું હતું, તેથી તેઓ રાજ્યમાં રાજ્યગુરુ તરીકે સમ્માનિત થતા હતા—સૂરાચાય, જે એમના શિષ્ય તરીકે વિખ્યાત થયા, તે ખરી રીતે એમના જ ભત્રીજા હતા.* ( વિ. સં. ૨૦૦૫ ) કથાકાષપ્રકરણ ( સિંધી જૈન ગ્રંથમાળા )ના હિંદી પ્રાસ્તાવિક વક્તત્વ પૃ. ૩૮માંથી અનુવાદિત
* નવાંગીવૃત્તિકાર શ્રીઅભયદેવસૂરિજીએ પેાતે રચેલી આગમની ટીકાએનું આ દ્રોણાચાય પાસે સ’શાધન કરાવ્યું હતું, એ ખીના દ્રોણાચાય એક ચૈત્યવાસી હાવા છતાં એમની શાસ્ત્રપારગામિતા કેવી હતી, એનું સૂચન કરે છે. સાથે સાથે અભયદેવસૂરિજીએ એક ચૈત્યવાસી પાસે પેાતાની કૃતિનું શાધન કરાવવામાં સકાચ ન અનુભવ્યા એ ખીના એમની ગુણગ્રાહક ઉદાર દૃષ્ટિને સૂચવે છે. —સંપાદક
