________________
મહાકવિ વિજયપાલ અને શ્રીપાલ
૧૫૧ તેણે પિતાના દરબારમાં “ગિરનાર ઉપર ચડવાને સરળ માર્ગ કેણુ બાંધી શકશે?” એ પ્રશ્ન કર્યો. સિદ્ધપાલે આ વખતે તેની પ્રશંસા કરતાં કરતાં સેનાપતિ આમ્રનું નામ સૂચવ્યું..........
એવું જ એક બીજે સ્થળે વર્ણન છે. હેમચંદ્રાચાર્ય પાસેથી સત્યાત્રને અન્નવસ્ત્રાદિ દાનનું માહાસ્ય સાંભળીને કુમારપાળે એક મોટી દાનશાળા ઉધાડી હતી અને એના અધિષ્ઠાયક તરીકે શ્રીમાલ-કુલભૂષણ નેમિનારના પુત્ર અભયકુમાર શેઠને નીમ્યા હતા. આ શેઠ ઘણું ધર્મિષ્ઠ, પપકારી, દયાળુ, ચતુર તથા સરળહૃદય હતા. આવા ગ્ય માણસની
ગ્ય પદે નીમણૂક કરવાથી સિદ્ધપાલ રાજા ઉપર ઘણો ખુશ થયો અને તેને ઘણે ધન્યવાદ આપે. સાથે સાથે શેઠની પ્રશંસા પણ કરી.......
કુમારપાલ સિદ્ધપાલ પાસે નિવૃત્તિ-શાંતિજનક આખ્યાનો પણ કઈ કઈ વાર સાંભળતો. આ ગ્રંથમાં એવું એક આખ્યાન આપેલું છે. એના સમારંભમાં–
कइयावि निव-नियुत्तो कहइ कहं सिद्धपाल-कई ।
(कदापि नृपनियुक्तः कथयति कथां सिद्धपालकविः ।) એ ઉલ્લેખ છે. આ ઉલ્લેખ પરથી એટલું જણાય છે કે સિદ્ધપાલ સારે કવિ, ઉચ્ચ દરજજાને ગૃહસ્થ તથા કુમારપાલ રાજાને પ્રીતિપાત્ર હતા. સોમપ્રભાચાર્યે કુમારપાલપ્રતિબંધ વિ. સં. ૧૨૪૧માં પૂરો કર્યો ત્યાં સુધી તે હયાત હતો. આથી વધારે એના સંબંધમાં કાંઈ જણાયું નથી. એ ગ્રંથમાં ટકેલા છૂટાછવાયા કેટલાક શ્લેકે સિવાય એની બીજી કૃતિ મળતી નથી. પ્રજ્ઞાચક્ષુ મહાકવિ શ્રીપાલ
સિદ્ધપાલના પિતાનું નામ શ્રીપાલ હતું. એ ખરેખર મહાકવિ હતો. “કવિરાજ” અથવા “કવિચક્રવર્તી ” એવી એની પદવી હતી. પ્રભાવક ચરિત્ર, પ્રબન્ધચિન્તામણિ, ચતુર્વિશતિપ્રબન્ધ, મુદ્રિતકુમુદચન્દ્ર
