________________
૧૨૮
જૈન ઈતિહાસની ઝલક બાથ ભીડવામાં લાગ્યા રહેવું પડયું હતું. આમ આઠ-દશ વર્ષ સુધી વિગ્રહ ચલાવી શત્રુઓને પરાજિત કર્યા પછી, જીવનના શેષ ભાગમાં, જેમ અશે કે પિતાની પ્રજાની નૈતિક અને સામાજિક ઉન્નતિ થાય તે માટે અનેક રાજાજ્ઞાઓ જાહેર કરી આખાયે રાજ્યમાં શાન્તિ અને આબાદી ફેલાવવાનો પ્રયત્ન કર્યો હતો, તેમ કુમારપાલે પણ તેવો જ પ્રયત્ન આદર્યો હતો. અશોક જેમ પૂર્વાવસ્થામાં શૈવ હતું અને પછી બૌદ્ધ થયે, તેમ કુમારપાલ પણ પ્રથમ શૈવ હતો અને પછી જૈન છે. જેમ અશકે બૌદ્ધધર્મને સ્વીકાર કરી તે ધર્મના પ્રસાર અર્થે પિતાનું સર્વ સાત્વિક સામર્થ્ય ખર્ચ કર્યું, તેમ કુમારપાલે પણ જૈનધર્મને સ્વીકાર કરી તેના પ્રચાર અર્થે પિતાની સાત્વિક શક્તિને પૂરેપૂરે ઉપયોગ કર્યો. અશકે જેમ બૌદ્ધધર્મપ્રતિપાદિત શિક્ષાપદ આદિ ઉચ્ચ પ્રકારના ધાર્મિક નિયમોને ભાવુક થઈ સ્વીકાર કર્યો અને તેમ કરી તે પરમ સુગોપાસક બને, તેમ કુમારપાલે પણ જૈનધર્મમાં ઉપદેશેલા ગૃહસ્થજીવનને આદર્શ બનાવવા માટે આવશ્યક એવા અણુવ્રતાદિ નિયમોને શ્રદ્ધાળુ થઈ સ્વીકાર કર્યો અને તેથી તે જૈનમાં પરમહંત બન્યો. અશોકે જેમ પ્રજામાંથી દુર્બસને દૂર થાય તે માટે અનેક ધર્માતાઓ જાહેર કરી, તેવી જ રીતે કુમારપાલે પણ પિતાના રાજ્યમાંથી દુર્વ્યસનોના નિવારણ માટે અનેક રાજાશાઓ જાહેર કરી. અશોકે જેમ બૌદ્ધધર્મની પૂજા માટે અનેક સ્તૂપ ઊભા કરાવ્યા, તેવી જ રીતે કુમારપાલે પણ જૈનધર્મની પૂજા ખાતર અનેક જૈન વિહાર બંધાવ્યા. અપુરિયાનું ધન લેવા સામે પ્રતિબંધ
અને એ બધાં ઉપરાંત કુમારપાલે જે એક વિશિષ્ટ પ્રજાહિતકર આદેશ જાહેર કર્યો હતો કે જે કદાચિત અશકે પણ નહીં કર્યો હેય–તે એ કે પ્રાચીન કાળથી ચાલી આવેલી રાજનીત પ્રમાણે નાવારસ [બિનવારસો મરી જનાર પુરુષની સઘળી સંપત્તિ રજા લઈ લેતા હતા અને તેના લીધે મરનારની સ્ત્રી, માતા, આદિ કુટુંબીજને અનાથદશાના ભેગ થઈ મૃત્યુ કરતાંયે વધારે કષ્ટકારક વિટંબનાઓનાં ભેગ થતાં હતાં.
