________________
૨૯
નારક અને સંમૂછિમ નપુંસક વેદવાળા હોય છે. દેવામાં સ્ત્રી અને પુરુષ બે વેદ હોય છે. બાકીના જીવને ત્રણે વેદ હોય છે. દ્રવ્ય વેદ તે લિંગચિન્હ છે અને ભાવવેદ તે અભિલાષા છે. દ્રવ્યવેદ પૌગલિક આકૃતિરૂપ હેવાથી નામકર્મના ઉદયથી હોય છે જ્યારે ભાવવેદ અને વિકાર રૂપ હેવાથી મેહનીય કર્મના ઉદયથી થાય છે.
પુરુષને સ્ત્રી ભેગવવાની ઈચ્છા તે પુરુષવેદ ઘાસના અગ્નિ જે તરત શાન્ત થઈ જાય છે. સ્ત્રીને પુરુષ ભેગવવાની ઈચ્છા તે સ્ત્રી વેદ. ભારેલા અગ્નિ જે જેમ ભેગવાય તેમ ટીપ્ત થાય છે તેથી પુરુષ કરતાં સ્ત્રીને આઠ ઘણે વિકાર માનવામાં આવે છે. કેટલાંક ચિન્હ પુરુષનાં અને કેટલાંક સ્ત્રીનાં હોય તે દ્રવ્ય નપુંસક વેદ છે. તેને સ્ત્રી અને પુરુષ બને ભોગવવાની ઈચછા તે નગરના દાહ જેવી ચિરસ્થાયી હોય છે. - સી કમળને પુરુષ કઠોર ભાવી છે. શરીરના સંગ કાળને આયુષ્ય કહે છે. જે આયુષ્ય ઘટી શકે તે અપવર્તનીય અને ન ઘટે તે અનપવર્તનીય કહેવાય છે. બંધ સમયે ઢીલા પરિણામ હોય તે આયુષ્યની સ્થિતિ ટુંકાય છે. પણ પરિણામ દઢ હોય તો કાળ મર્યાદા ઘટતી નથી. દેવનારક ચરમ દેહી ઉત્તમ શલાકા પુરુષ અને યુગલિકેનું આયુષ્ય ઘટતું નથી. બન્ને પ્રકારના આયુષ્યો પ્રદેશથી અને વિપાકથી પૂરેપૂરાં ભેગવાય છે.
શીલા!
