________________
૨૫ માંકડ, મકડા, જુ, લીખ, કીડી, ઉધેઈ ઈયળ, ઘીમેલ, સાવા ગધેયાં, વિષ્ટાના કીડા, ધાન્યમાં થતા કીડા, કંથવા, ગોકળગાય વગેરેને શરીર જીભને નાક એ ત્રણ ઈન્દ્રિય હોય છે. વળી, બગાઈ, ભમરા, ભમરીઓ, માખી, મચ્છર, ડાંસ, પતંગીયાં, તીડ, કંસારી, ખડમાંકડી વગેરેને શરીર જીભ નાક અને આંખ એ ચાર ઈન્દ્રિયો હોય છે. મનુષ્ય પશુ, પક્ષી, દેવ નારક, માછલાં વગેરેને શરીર, જીભ, નાક, આંખ ને કાન એ પાંચ ઈનિદ્રા હોય છે. ભાવેન્દ્રિય તે સર્વજીવને પાંચ હોય છે. પણ દ્રવ્યેદ્રિયની મદદ વિના તે કાર્ય કરી શકતી નથી, ગર્ભજ સંસી જીવોને જ મન હોય છે, સંમૂર્ણિમ જીવો અસંજ્ઞી એટલે મન વગરના હોય છે. - વિગ્રહગત કર્મોગ (૨૬) અનુશ્રેણિગતિઃ (૨૭) અવિગ્રહ જીવસ્ય (૨૮) વિગ્રહવતી ચ સંસારિણુઃ પ્રાકચતુર્ભુ (૨૯) એકસમયેવિગ્રહઃ (૩૦) એક દ્વવાનાહારકઃ (૩૧) વિગ્રહગતિમાં કાર્મણગ હોય છે. જીવની ગતિ સરળ રેખાનુસાર થાય છે. મોક્ષે જતાં જીવની ગતિ સરળ રેખામાં હોય છે. સંસારી જીવની ગતિ વિગ્રહ એટલે વળાંકવાળી અને હજુ એટલે સરળ એમ બે પ્રકારની હેય.
વકગતિમાં વધારેમાં વધારે ચાર સમય સુધીના ત્રણ વળાંક હોય છે. જુગતિવાળા જીવને પરભવમાં જન્મ લેતાં એક સમય લાગે છે. જીવની અનાહારક દશા એકથી બે સમયની હોય છે. જુગતિવાળાને અનાહારક
