________________
જે માનવામાં આવે તો જ્ઞાનવાળો આત્મા અથવા આત્માનું જ્ઞાન એ પ્રમાણે જે કહેવાય છે તે અસત્ય-મિથ્યા થશે.
એ જ પ્રમાણે "રૂપ અને પુદ્ગલ" પણ જુદા નથી એમ જો માનવામાં આવે તો રૂપવાળા પુદ્ગલો અથવા પુગલોનું રૂપ પ્રમુખ જે કહેવાય છે તે પણ અસત્ય-મિથ્યા થશે એ અસત્યમિથ્યા છે એમ દ્રવ્યાર્થિક નય કહેતો નથી, પણ ત્યાં ભેદની અવસ્થાને તે માન્ય રાખે છે.
જુઓ- “મિક્ષ પત્રમ, સુવર્ણચ હટમ્” સાધુનું પાત્ર અને સોનાનું કર્યું. અહીં ભેદમાં ષષ્ઠી વિભક્તિ હોવા છતાં પણ બન્ને સ્થળે ફેર છે. “મિક્ષ પાત્રમ” ત્યાં જે ભેદ છે તે મુખ્ય છે અને “સ્વ સ્થ રહે ” ત્યાં જે ભેદ છે તે ગૌણ છે, કાલ્પનિક છે.
આ કાલ્પનિક ભેદ ગૌણભાવે હોવા છતાં પણ આ નયે માન્યો છે.
ન્યાયવિશારદ ન્યાયાચાર્ય મહામહોપાધ્યાય શ્રી યશોવિજયજી મ. શ્રીએ "દ્રવ્યગુણ પર્યાયરાસ" માં ઢાળ પાંચમીમાં એટલા જ માટે જણાવ્યું છે કે
"ગહત ભેદની કલ્પના, છઠ્ઠો તેહ અશુદ્ધો રે, જિમ આતમના બોલિઇ, જ્ઞાનાદિક ગુણ શુદ્ધો રે."
(ગ્યાન) ૧૫) (6) અન્વય દ્રવ્યાર્થિક નય ગુણ અને પર્યાયના વિષયમાં દ્રવ્યનો જે અન્વય કરવો તે "અન્વયદ્રવ્યાર્થિકનય" કહેવાય છે. જે દ્રવ્યરૂપ એક સ્વભાવને કહે છે. આ નય અન્વય સ્વભાવને આગળ કરીને સર્વદ્રવ્યોને
|
9
:
