________________
(૧૮) २४ ऋजुविपुलमती मनःपर्यायः।
મન:પર્યાયના ૧ ઋજુમતિ અને ૨ વિપુલમતિ એવા બે ભેદ છે. २५ विशुद्धयप्रतिपातान्यां तविशेषः ।
વિશુદ્ધિ (શુદ્ધતા) અને અપ્રતિપાતીપણું (આવેલું જાય નહિં) એ બે કારણથી તે બન્નેમાં ફેર છે. અર્થાત ઋજુમતિના કરતાં વિપુલમતિ વિશેષ શુદ્ધ છે અને ઋજુમતિ આવેલું જતું પણ રહે જ્યારે વિપુલમતિ આવેલું જાય નહિ. १६ विशुद्धिदेवस्वामिविषयेन्योऽवधिमनःपर्याययोः।
વિશુદ્ધિ (શુદ્ધતા), ૨ ક્ષેત્ર (ક્ષેત્ર પ્રમાણ), ૩ સ્વામિ (માલિક) અને ૪ વિષયવડે કરીને અવધિજ્ઞાન અને મન:પર્યાયજ્ઞાનમાં વિશેષતા (ફરક) છે.
(અવધિ કરતાં મન:પર્યવ શુદ્ધ છે, મન:પર્યાય જ્ઞાનથી અહીદ્વીપ અને ઉર્વ તિષ્ક તથા હજાર જન સુધી ક્ષેત્ર દેખાય ત્યારે અવધિથી અસંખ્ય લોક દેખાય, મન:પર્યવના સ્વામી સાધુ મુનિરાજ અને અવધિજ્ઞાનના સ્વામી સંત કે અસંયત ચારે ગતિવાળા હોઈ શકે, મન:પર્યવથી પર્યાપ્તસંશિએ મનપણે પરિમાવેલ દ્રવ્યો જાણે અને અવધિથી તમામ રૂપિ-રૂપ, રસ, ગંધ અને સ્પ
વાળા દ્રવ્યો દેખાય છે. વળી અવધિજ્ઞાનથી મન:પર્યયજ્ઞાનનો વિષય નિબંધ અનંતમા ભાગે કહો છે.)
અવધિજ્ઞાન કરતાં મન:પર્યવજ્ઞાન વિશેષ વિશુદ્ધ છે. જેટલારૂપી દ્રવ્યોને અવધિજ્ઞાની જાણે તેના અનંતમા ભાગે મનપણે પરિણમેલા દ્રવ્યોને મન:પર્યવઝાની શુદ્ધ રીતે જાણે, અવધિજ્ઞાનને વિષય અંગુલના અસંખ્યાતમા ભાગથી માંડીને સવ કક્ષેત્ર પર્યત
