________________
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૧૦.
સૂત્ર-૭
પ્રાપ્તિથી જ્ઞાન વિશુદ્ધ બને છે માટે સમ્યગ્દર્શનની પછી “જ્ઞાન વિશુદ્ધથી” એમ કહ્યું. મિથ્યાષ્ટિનું મિથ્યાદર્શનથી યુક્ત જ્ઞાન અવશ્ય અજ્ઞાન જ છે. સમ્યક્ત્વની પ્રાપ્તિથી જ્ઞાન વિશુદ્ધ બને છે. નામ વગેરે નિક્ષેપા છે. પ્રત્યક્ષ અને પરોક્ષ બે પ્રમાણ છે. નૈગમ વગેરે નયો છે. તથા નિર્દેશ, સ્વામિત્વ વગેરેથી અને સત, સંખ્યા, ક્ષેત્ર આદિથી જીવાદિ તત્ત્વોનું સ્વરૂપ જાણીને, પરિણામિક વગેરે જે ભાવો છે, તેના સ્વરૂપને જાણીને, અનાદિ અનંત એવા ધર્માસ્તિકાય, અધર્માસ્તિકાય આદિ (દ્રવ્યોને જાણીને), પારિણામિક આદિ (ભાવોને જાણીને,) ઘનશરીર વગેરે પદાર્થો ઉત્પત્તિ-સ્થિતિ-વિનાશવાળા છે. તેમનો અનુગ્રહ થાય છે=ઉપકાર થાય છે. અનુગ્રહથી પ્રલય=ઉપઘાત કરાય છે એ પ્રમાણે જાણીને તત્ત્વોના જાણકાર બનેલા સાંસારિક ભાવોથી વિરક્ત થયેલા અને તૃષ્ણાથી રહિત બનેલા, ગુપ્તિ આદિને આચરવાથી નિર્વાણરૂપ ફળ જોવાથી, અર્થાત્ નિર્વાણરૂપ ફળની પ્રાપ્તિ થાય છે એમ જાણવાથી તેની પ્રાપ્તિ માટે પ્રયત્નથી જેણે શ્રદ્ધા અને સંવેગની વૃદ્ધિ કરી છે એવા, પાંચ વ્રતોની ઈર્યાસમિતિ વગેરે ભાવનાઓથી જેણે આત્મા ભાવિત કર્યો છે એવા, અનિત્યાદિ અનુપ્રેક્ષાઓથી( ભાવનાઓથી) જેણે આત્માને સ્થિર કર્યો છે એવા, રાગરહિત, કોઈપણ પદાર્થમાં જેણે સ્નેહ બાંધ્યો નથી એવા, સંવરાદિથી નવા કર્મોનો સમૂહ જેનો જતો રહ્યો છે એવા અને કર્મોના અનુભાવથી સમ્યગ્દષ્ટિ આદિથી આરંભી કેવલી સુધીના ગુણસ્થાનકની અસંખ્યયગુણ ઉત્કર્ષની પ્રાપ્તિથી પૂર્વે એકઠા કરેલા કર્મોની નિર્જરા કરવાથી સામાયિક વગેરેની પ્રાપ્તિથી પુલાકાદિ સ્થાનોની પ્રાપ્તિ થવાથી જેના આતંરૌદ્ર ધ્યાન જતા રહ્યા છે એવા, ધર્મધ્યાનથી મન ઉપર મેળવેલા વિજયના અભ્યાસથી જેણે પ્રથમના બે શુક્લધ્યાનને પ્રાપ્ત કર્યા છે એવા જીવને વિવિધ પ્રકારની લબ્ધિઓ ઉત્પન્ન થાય છે.
૧. શરીરની ઉત્પત્તિ એ અનુગ્રહ છે. શરીરનો નાશ એ પ્રલય છે. દેવશરીરની ઉત્પત્તિ થઈ
એટલે પૂર્વના મનુષ્યશરીરનો નાશ થયો. એનો અર્થ એ થયો કે દેવશરીરના અનુગ્રહથી મનુષ્યના શરીરનો પ્રલય કરાયો. આથી જ ટીકામાં તતઃ પ્રતા કહ્યું છે.
