________________
સૂત્ર-૧૪ શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય
૫૯ સંયમસંયમ– શૂલપ્રાણાતિપાતાદિથી નિવૃત્તિ એ સંયમસંયમ છે.
અકામનિર્જરા– કોઈક પરતંત્રતાથી ઉપભોગનો નિરોધ થાય તથા કોઇ પાલન કરનાર ન હોય એના કારણે અનિચ્છાએ જે કંઈ સહન કરવું પડે તેને આર્તધ્યાન કર્યા વિના સહન કરે તેથી થતી નિર્જરા અકામ નિર્જરા છે.
બાલતપોયોગ– બાલતપસ્વીનો તપ તથા પંચાગ્નિ આદિ અનુષ્ઠાન રૂપ વ્યાપાર, જૈનશાસનમાં પણ શાસ્ત્ર સાથે વિરોધ થાય તેવી પ્રવૃત્તિ કરવી, આ બાલતપોયોગ છે.
ક્ષાંતિ-ક્રોધની નિવૃત્તિ=ક્રોધ ન કરવો એ ક્ષમા છે. તેના ઉપકારક્ષમા વગેરે પાંચ ભેદો છે.
શૌચ- શુચિનો ભાવ કે શુચિનું કાર્ય તે શૌચ. અહીં લોભના ઉપશમ(=સંતોષ)રૂપ શૌચ છે. તે મુખ્ય શિૌચ છે. સ્વચ્છ પાણીથી શરીરનું પ્રક્ષાલન કરવું તે શૌચ ગૌણ છે.
રૂતિ શબ્દ પ્રકારના અર્થવાળો છે. આવા પ્રકારના બીજા (ધર્મરાગ, વેયાવચ્ચ, દેવગુરુની ભક્તિ, માતા-પિતાની સેવા વગેરેના શુભ પરિણામ વગેરે) પણ સાતાવેદનીયના આગ્નવો છે. (૬-૧૩) टीकावतरणिका- दर्शनमोहाश्रवानाहટીકાવતરણિકાW– દર્શનમોહના આગ્નવોને કહે છેદર્શનમોહનીયકર્મના આશ્રવોकेवलि-श्रुत-सङ्घ-धर्म-देवावर्णवादोदर्शनमोहस्य॥६-१४॥
સૂત્રાર્થ– કેવળીનો, શ્રુતનો, સંઘનો, ધર્મનો અને દેવોનો અવર્ણવાદ દર્શનમોહનીયનો આસ્રવ છે. (૬-૧૪)
भाष्यं- भगवतां परमर्षीणां केवलिनामर्हत्प्रोक्तस्य च साङ्गोपाङ्गस्य श्रुतस्य चातुर्वर्णस्य सङ्घस्य पञ्चमहाव्रतसाधनस्य धर्मस्य चतुर्विधानां च देवानामवर्णवादो दर्शनमोहस्यास्रवा इति ॥६-१४।।
