________________
ફુટ વિવેચન
સમભિરૂઢનયે – જે તીર્થકરને કેવલજ્ઞાન થયેલ છે પણ
સમવસરણમાં દેશના આપતા નથી, છતાં તેને
તીર્થકર કહી શકાય. એવંભૂતનયે – તીર્થંકર ત્યારે – તે સમયે જ કહેવા કે જ્યારે તે
સમવસરણમાં બેઠેલા હોય અને દેશના આપતા
હોય. આ ઉપરથી સ્પષ્ટ જણાય તેમ છે કે જે સમયે પદાર્થના પર્યાયની અર્થ
પ્રમાણે તે પદાર્થની ક્રિયા થતી હોય તે સમયે જ એવંભૂતનય તે પદાર્થને તે પર્યાયથી બોલાવે છે. જેવી રીતે – ઇંદ્ર, શક્રાદિ. જેનો સ્વીકાર શબ્દ અને સમભિરૂટમાં
કઈ રીતે થાય છે તે ઉપર તે નયમાં કહી ગયા; પણ આ નયે ઇંદ્ર ઈન્દનક્રિયા અનુભવતો હોય ત્યારે ઇંદ્ર કહેવાય. શકનક્રિયા જેની પરિણત થઈ ગઈ હોય ત્યારે તે શક્ર કહેવાય, પૂર્ધારણ(શહેરનો ચૂરો કરવાની ક્રિયા)માં પ્રવૃત્ત હોય ત્યારે તે પુરંદર
કહેવાય. આ નય પણ ભાવનિક્ષેપને પૂર્ણ રીતે સ્વીકારે છે, તે સહેલાઈથી માલૂમ પડે તેમ છે. વૈયાકરણીઓ આ નયને પણ માન આપે છે.
૧૨. સપ્ત નયની એક પદાર્થમાં ઘટના આવી રીતે સપ્ત નયનું સંક્ષિપ્ત વિવેચન કરી તેના પ્રાથમિક જ્ઞાનમાં આપણે ચંચુપાત કર્યો; હવે સાતે નયની ઘટના એક પદાર્થમાં કરીએ.
૧. નૈગમન – જીવ ગુણપર્યાયવાન છે.. ૨. સંગ્રહાયે – “જીવ' અસંખ્યાતપ્રદેશવાન છે. ૩. વ્યવહારનુયે – તે વિષયવાસના સહિતશરીરવાન છે.
