________________
નયકણિકા
આ રૂપવિજય શ્રીપદ્મવિજયના શિષ્ય રૂપવિજયથી જુદા છે. આટલું કહી હવે તેમની કૃતિઓ લઈએ.
તેમની કૃતિઓ પર ટૂંક વિવેચન | (અ સંસ્કૃત કૃતિઓ.)
૧. શ્રી કલ્પસૂત્ર પર સુખબોધિકા ટીકા મૂળ કલ્પસૂત્ર શ્રી ભદ્રબાહુ સ્વામીએ નવમા પૂર્વમાંથી રચ્યું છે. આમાં શ્રી ચરમ તીર્થકર મહાવીર સ્વામીનું વિસ્તારથી ચરિત્ર છે અને સાથે બીજા તીર્થકરોના ચરિત્રમાંથી શ્રી પાર્શ્વનાથ, નેમનાથ અને આદિનાથનાં ચરિત્ર પણ વિગતથી આપેલ છે. આ સિવાયના તીર્થકરોના કાલ, અંતરમાન અને નામ પુસ્તક વાંચના આપેલા છે, તેમ જ ચૌદપૂર્વી યુગપ્રધાન, મહાવીરના પછીના વિરોનાં ચરિત્ર ટૂંકમાં દેવદ્ધિગણિ ક્ષમાશ્રમણ સુધી આપેલાં છે અને સાધુ સામાચારી (આચાર) સારી રીતે આપેલ છે. આનું અંગ્રેજી ભાષાંતર The sacred Books of the Eastપૂર્વના પવિત્ર સાહિત્યની ગ્રંથમાલામાં થયું છે. આ મૂલસૂત્ર પર આપણા ચરિત્રનાયકે સુખબોધિકા નામે ટીકા કરી છે. ટીકા બહુ પ્રાસાદિક છે, શૈલી સરલ છે, અને કાવ્યત્વ અલંકાર ને રસથી પૂર્ણ છે. વાદવિવાદ સારા રૂપમાં લખ્યો છે. જ્યાં પ્રમાણો જોઈએ ત્યાં પ્રમાણો મૂકી વિગતોને વિશેષ ફુટ કરી છે. સામાચારીમાં ચોથ પાંચમના સંબંધી કેટલોક નિર્ણય બતાવ્યો છે. આમાં સંવત ૧૬૨૮માં શ્રી ધર્મસાગરોપાધ્યાયે શ્રી કલ્પસૂત્ર પર રચેલી કિરણાવલી નામની ટીકામાં કેટલીએક ભૂલો કાઢેલી છે.
- આ ટીકા સમકાલીન શ્રી ભાવવિજયે (કે જેણે “લોકપ્રકાશ' પણ શોધ્યો છે) શોધી છે, અને આ લખવાનું પ્રયોજન શ્રી રામવિજય પંડિતના શિષ્ય શ્રી વિજયવિબુધનો આગ્રહ પણ છે એવું પ્રશસ્તિમાંથી જણાય છે.
આ ટીકાનું ગુજરાતી ભાષાંતર જામનગરવાળા હીરાલાલ હંસરાજ પાસે કરાવી સ્વ. ભીમશી માણેકે છપાવ્યું છે. આમાં ઘણી ભૂલો થયેલી છે, અને કેટલાક સ્થળે કઠિન વિષયના અર્થ મૂકી દીધા છે, તો તે સુધારવા વિનંતી છે કે જેથી અર્થનો અનર્થ ન થાય.
