SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 74
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ स्याद्वाद स्वरूप. समझना जितना यथार्थ - निश्चयरूप, शब्दका क्या काम ? घटको घटरूपसे यथार्थ है - निश्चयरूप है, उतना ही घटको अमुक अमुक दृष्टिसे अनित्य और नित्य दोनो रूपसे, समझना है । इससे स्याद्वाद अव्यवस्थित या स्थिर सिद्धान्त भी नहीं कहा जा सकता है । अब वस्तुके प्रत्येक धर्म में स्याद्वाद की विवेचना, जिसको 'सप्तभङ्गी ' कहते हैं, की जाती है । विरुद्ध गुणवाली प्रकृतिको माननेवाला सांख्यदर्शन; x पृथ्वीको परमाणुरुपसे नित्य और स्थूलरूपसे अनित्य माननेवाला तथा द्रव्यत्व, पृथ्वीत्व प्र aat सामान्य और विशेषरुप से स्वीकार करनेवाला x नैयायिक वैशेषिक दर्शन; अनेक वर्णयुक्त वस्तुके भनेकवर्णाकारवाले एक चित्रज्ञानको, जिसमें अनेक विरुद्ध वर्ण प्रतिभासित होते है- माननेवाला* बौद्धदर्शन प्रमाता, *" इच्छन् प्रधान सच्चायोर्विरुद्धैर्गुम्फित गुणैः । सांख्य: संख्यातां मुख्यो नानेकान्तं प्रतिक्षिपेत् " ॥ -- हेमचन्द्राचार्यकृत गोतरागस्तोत्र | + " चित्रमेकमनेकं च रुपं प्रामाणिकं वदन् । योगा वैशेषिको वायि नानेकान्तं प्रतिक्षिपेत् - हेमचन्द्राचार्यकृत वीतरागस्तोत्र । भावार्थ- नैयायिक और वैशेषिक एक चित्र रुप मानते हैं । जिसमें अनेक वर्ण होते हैं उसे चित्र - रुप कहते हैं । इसको एकरूप और अनेकरूप कहना यह स्याद्वादको सीमा हैं । ܕ ५ § " विज्ञानस्यैकमा कारं नानाSSकारकरम्बितम् ॥ इच्छंस्तथागतः प्राज्ञो नानेकान्तं प्रतिक्षिपेत् "इ - हेमचन्द्राचार्यकृत वीतरागस्तोत्र ।
SR No.022425
Book TitleNaychakra Sara
Original Sutra AuthorN/A
AuthorMeghraj Munot
PublisherRatnaprabhakar Gyanpushpmala
Publication Year1930
Total Pages164
LanguageSanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size11 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy