________________
પહેલું]
સદમદેશના જેજન રહેલી ચીજના રસને પારખે છે. તેવી જ રીતે રસ્તે પારખવાની તાકાત જે કૂતરામાં છે તે ભલભલામાં નથી હતી. કારણ? તે કે એક વખત જે રસ્તે ગયે હોય ત્યાંથી તેને પાછા આવતાં વાર લાગતી નથી. અર્થાત્ તે ભૂલે નહિ ત્યારે આપણે બે ચાર વાર જઈએ ત્યારે રસ્તે યાદ રહે. ઇન્દ્રિયની તાકાત વિચારમાં. હજી સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિયને વિચારવાળા ગણીએ, પણ જેઓની દૃષ્ટિ ભવને “જેલ” તરીકે બનાવનારી હોય તેને વિચારવાળા ગણતા નથી. જેની દૃષ્ટિ ભવને “મહેલ” તરીકે બનાવનારી હોય તેને વિચારવાળા ગણીએ છીએ. જેલ શું અને મહેલ શું? વાત ખરી. પણ તત્વને વિચારે તે માલમ પડશે. જેલ એટલે ચારે બાજુ બારીબારણાં, જાળી વગેરે કંઈ નહિ તેમજ દુનિયા સાથે વ્યવહાર નહિ. હું ગયા ભવમાં હતા અને આવતા ભવમાં કાંઈક થઈશ તેવી તાકાતવાળાને જન્મ “મહેલ' જે ગણાય. આવતી જીદગી જેની ભવિષ્યમાં નથી તેનું જીવન બારીબારણાં વગરની જેલ જેવું છે. દુનિયામાં હરામખોર કેણુ?
જેને હું કેવું હતું, કયાં કાર્યો કર્યા જેથી આ મનુષ્યપણું પામ્યો. એવી સમજણ ન પડે, અને જે કર્મને ન માનતે હેય ને પરભવ ન માનતે હેય તેને કહીએ કે તું કેટી ધ્વજને ત્યાં જમ્ય, તેને માલિક થયો પણ એ ક્રોડ તું ક્યાં કમાવવા ગયે હતો? તેથી હરામખેરને પણ જેને પુણ્ય માનવું છે તેને તે કહેવાનું કે મેં પુણ્ય કર્યું હતું માટે માલિક થ છું. દુનિયામાં હરામખેર કોણ ગણાય ? વગર હકની મિલ્કતને જે માલિકી–કબજે કરે તે.
