________________
બારમું ]
સદ્ધમદેશના
૧૩૧
આપનાર “ધર્મ” છે. આ માની લીધું. તેના ઉપર ચાલીએ. “સિદ્ધ૪ તિઃ વિત્તની.” જે વસ્તુ સાધી લઈએ તેને આગળ ઉપગ વિચારવાને. અર્થપત્તિથી ધર્મ કરીશું તે સદ્ગતિ મળશે, અધર્મ કરીશું તે દુર્ગતિ મળશે. ફળે બધાએ નકકી કર્યા. અધર્મ કરી લીધું તે તેના ફળ તરીકે પિતાના જીવની જવાબદારી અને જોખમદારી. આડું નાક છે માટે પડી ગયું. તેવી રીતે અહીં આગળ દુર્ગતિ કિનાર અને સદ્ગતિ આપનાર આપણે ધર્મને કબૂલ કરી લીધું. ઠેકાણે ઠેકાણે ધર્મનું સ્વરૂપ ફળ દ્વારાએ દેખાડ્યું, સર્વ પર્ષદની અપેક્ષાઓ. સુતી િકલેક છે. સિદ્ધાંતના પ્રકાર
સર્વ સામાન્ય રીત. સિદ્ધાંત ચાર પ્રકાર છે. (૧) સ્વતંત્ર, (૨) પરતંત્ર, (૩) અભ્યપગમ અને (૪) અધિકરણ. (૧) સ્વતંત્ર સિદ્ધાંત કયે? આપણે જેને માનીએ તેને બીજાએ ન માને તેનું નામ સ્વતંત્ર. જેમ ધમસ્તિકાય વગેરે જેનો માને છે, બીજાઓ નથી માનતા તે સ્વતંત્ર સિદ્ધાંત.. (૨) પણ પુદ્ગલાસ્તિકાયમાં આવે. આર્કારિક ભાષા, મનના પુદ્ગલો, શ્વાસોશ્વાસના પગલે કહેવા માંડે - * તે કઈને માન્યા વગર ચાલે તેમ નથી ? સિદ્ધાંત. (૩) કેટલાકે અભ્યપગનથી. પેલાએ ખડી કરી, તેનું ખ વસ્તુ લઈને તેને બાધ આપીએ લાગી હેય ને છેવી પડે તે હાથ ? કંઈ કહ્યું તે કહેવું પડે. જે તે કહ્યું
