________________
બત્રીશી-૧૯, લેખાંક-૧૦૨
૧૧૦૯
જ્યારે સર્વજ્ઞતાની સિદ્ધિને બીજી જ ક્ષણે કરી આપે એવા ઉત્કૃષ્ટ હેતુનું = એવા નિર્મળતમ અધ્યવસાયનું અનુભવાત્મક સંવેદન પણ થઇ જાય. હવે આ જો થઇ જાય તો બીજી ક્ષણે કેવળજ્ઞાન થવું જ જોઈએ.
વળી આ જ્ઞાન તત્ત્વસંવેદનાત્મક હોવું પણ જરૂરી છે. તેથી એ તદનુરૂપ સ્વરૂપરમણતાસ્વરૂપ ચારિત્રને પણ ખેંચી જ લાવે, એટલે કે એ ચારિત્રને પણ વિલંબ ન હોવાથી સર્વજ્ઞતા કેમ ન આવે? વળી, જ્યાં જ્યાં સિદ્ધિના સર્વઉપાયનું સર્વથા જ્ઞાન હોય ત્યાં ત્યાં સર્વજ્ઞતા હોય એવી વ્યાપ્તિ હોવાથી પણ જો શાસ્રશ્રવણથી જ સર્વઉપાયજ્ઞાન થઈ જતું હોય તો સર્વજ્ઞતા પણ થવી જ જોઈએ. પણ એ થતી નથી. માટે જણાય છે કે શાસ્રશ્રવણથી સર્વ ઉપાયોનું જ્ઞાન શક્ય નથી. એટલે જ સામર્થ્યયોગ નામના ઉપાયનું જ્ઞાન પણ શક્ય નથી, અર્થાત્ એ શાસ્રાતિક્રાન્તગોચર છે.
પ્રશ્ન ઃ આજ સુધીમાં અનંતાજીવો સર્વજ્ઞ બની ચૂક્યા છે. વળી સર્વજ્ઞતાનો અમોઘ ઉપાય સામર્થ્યયોગ છે. એટલે એ જીવોએ એ ઉપાય અજમાવ્યો જ હોવો જોઈએ. ઉપાય તો, તો જ અજમાવી શકાય જો એનો બોધ હોય. વળી આ બોધ શાસ્ત્રજ્ઞાનથી તો થતો નથી. તો શેનાથી થાય છે ?
ઉત્તર ઃ આ સામર્થ્ય નામના યોગનો બોધ પ્રાતિભજ્ઞાનથી થાય છે. સર્વજ્ઞતાના કારણભૂત આ યોગ માર્ગાનુસારી પ્રકૃષ્ટ ઊહનો જ વિષય છે, પણ વાણીનો વિષય નથી, કારણ કે ક્ષપકશ્રેણિ અંતર્ગત આ ધર્મવ્યાપાર માત્ર સ્વાનુભવથી જ વેદ્ય (= અનુભવવાનો = સંવેદવાનો વિષય) છે.
કહેવાનો ભાવ એ છે કે - શાસ્રયોગના ફરી ફરી અભ્યાસથી જીવની પ્રતિભા ખીલતી જાય છે. કોઇપણ ક્ષેત્રમાં ફરી ફરી ઉચિત પ્રયત્ન કરવાથી તે તે ક્ષેત્રની પ્રતિભા ખીલતી જાય છે. આ પ્રતિભા
