________________
૧૧૦૬
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે-૮ ઉત્કૃષ્ટ અનુષ્ઠાનનું = આદર્શભૂત અનુષ્ઠાનનું કરાતું હોય છે. એટલે આવા વર્ણન પરથી એ સમજવાનું હોય છે કે શાસ્ત્રયોગમાં આટલો પ્રકર્ષ આવી શકે છે.
શાસ્ત્રયોગમાં “યથાશક્તિ' કહ્યું છે એટલે જેમ શક્તિને ગોપવવાની નથી એમ શક્તિનું ઉલ્લંઘન પણ કરવાનું નથી. નહીંતર, લાંબા સાથે ટૂંકો જાય મરે નહીં તો માંદો થાય... એ ન્યાયે, શક્તિથી વધારે કરવા જવામાં પોતાનું નિયંત્રણ ન રહેવાથી વિધિપાલનની ઇચ્છા હોવા છતાં શક્તિને અનુરૂપ વિધિપાલન પણ થઈ શકતું નથી. તો શાસ્ત્રયોગ તો શી રીતે થાય? એટલે જ અપવાદપદે અપવાદને જ માર્ગ કહેલ છે, ઉત્સર્ગને નહીં. સિંહગુફાવાસી મુનિનું વેશ્યાવાસમાં વર્ષાવાસ કરવાનું સામર્થ્ય નહોતું, ને છતાં યૂલિભદ્રજીનો ચાળો કરવા ગયા તો પતનની નોબત આવી. શિવભૂતિમાં વસ્ત્રલબ્ધિ કે કરપાત્રલબ્ધિ ન હોવા છતાં વસ્ત્રપાત્રને છોડી દઈ જિનકલ્પનો ચાળો કરવા ગયા તો નિદ્ભવ બન્યા... ને દિગંબર પંથ નવો ઊભો થયો.
અસંગઅનુષ્ઠાનવાળાએ ભિક્ષાટનાદિ અનુષ્ઠાનકાળે શાસ્ત્રવચનોને અનુસરવાનું હોતું નથી, તેમ છતાં ચંદનગંધન્યાયે શાસ્ત્રવિહિત અનુષ્ઠાનો જ આત્મસાત્ થયા હોવાથી સહજ રીતે શાસ્ત્રવિહિત અનુષ્ઠાન જ થયા કરતું હોવાના કારણે એ શાસ્ત્રયોગ જ હોય છે એ જાણવું. વળી પ્રમાદ નથી, માટે ઈચ્છાયોગ નથી. એમ હજુ અપૂર્વ સામર્થ્ય પ્રગટ્યું નથી, કારણકે ક્ષપકશ્રેણિ નથી, તેથી સામર્થ્યયોગ પણ નથી, માટે પણ પારિશેષન્યાયે એ શાસ્ત્રયોગ જ જાણવો.
આમ, શાસ્ત્રયોગની વાત જોઈ. હવે સામર્થ્યયોગની વાત વિચારવાની છે. એ આપણે આગામી લેખમાં જોઈશું.
